نواندنا دەنگی د هۆزانا جزیریدا (ل دویڤ تیۆرا زمانییا مۆریس گرامون)ی

  • ABDULSALAM NAJMADDIN ABDULLAH Dept. of Kurdish Language, Faculty of Humanities, University of Zakho, Kurdistan Region –Iraq
Keywords: پەیڤێن سەرەكی: تیۆرا زمانییا مۆریس گرامونی، نواندنا دەنگی، ڤاول، كۆنسۆنانت، هۆزانا جزیری.

Abstract

پوختە
ئارمانجا زمانڤانییێ‌ ژ شڕۆڤەكرن و ڕاڤەكرنا دەقی گەهشتنە ب واتایێ‌، لەورا زمانڤانی ڤەكۆلینێ‌ ل هەموو ئەوان هۆكارێن دەورووبەر دكەت كو كاریگەر لسەر پەیدابوونا واتایێ‌ هەیە. ئێك ژ ئەڤان ئەگەرێن گەهشتن ب واتایێ‌ ئاستێ‌ دەنگییێ‌ دەقییە. ب دەربڕینەكا دی د ناڤبەرا ئاستێ‌ دەنگی و واتایا دەقیدا هەڤئاهەنگییەك هەیە. بۆ ڤەكۆلین ل فۆنەتیك-فۆنۆلۆژییا دەقی ئَەم نەچارین باسی دووبارەكرنا كۆنسۆنانت و ڤاولان و ڕۆلێ‌ ئەوان د بەرهەمهینانا دەقیدا بكەین.
(مۆریس گرامون)، بابەتێ‌ نواندنا دەنگان د دەق و دەورووبەرێ‌ ڕستێدا دەردبڕیت و ئەوێ‌ مینا تیۆرەكێ‌ پێشكێش دكەت. مۆریس باسی پەیوەندییا دناڤبەرا سرۆشتێ‌ دەنگان، بلێڤكرن و دووبارەكرنا دەنگان و پەیوەندی گونجانا ئەوان ل گەل ناڤەرۆك و ئەو پەیاما كو هەلگرتی دكەت و ب ئەڤێ‌ ڕێكێ‌ دهێتە جەختكرن.
ئارمانج ژ ئەڤێ‌ ڤەكۆلینێ‌ نیشاندان و شڕۆڤەكرنا تیۆرا نواندنا دەنگییا (مۆریس گرامون)ییە لسەر هۆزانا مەلایێ‌ جزیری. ب ئەڤی ڕەنگی ڤەكۆلەر دێ‌ پێكولێ‌ كەت ئەڤێ‌ تیۆرێ‌ بدەتە نیاسین و د هەمان دەمدا دێ‌ نیشاندەت كا نواندنا دەنگی د هۆزانا مەلایێ‌ جزیریدا ب چ شێوەیەكییە.

Downloads

Download data is not yet available.

References

ژێدەر

الهام اسدی فارسانی، سبك شناسی اوایی اشعار ژالە قائم مقمامی بر اساس دیدگاە گرامون، مجموعە مقالات همایش ملی پژوهش های شعر معاصر، 1396.

تقی وحیدیان كامیار، بدیع از دیدگاە زیبایی شناسی، انتشارات سمت، تهران، 1383.

رینیە ویلك و استون وارن، نڤریه ادبیات، ترجمە چیا‌و موحد و پرویز مهاجر، چاپ دوم، انتشارات علمی فرهنگی، تهران، 1382.

گلناز مدرسی قوام، اواشناس: بررسی علمی گفتار، انتشارات سمت، تهران، 1390.

گیتا ژاكری و دیگران، اوا و معنا در شاهنامە، مجلەی شعر پژوهی (بوستان ادب)، دانشگاە شیراز، سال نهم، شمارە اول، پیاپی 31، بهار 1396.

علی محمد حق شناس، اوا شناسی (فونتیك )، چاپ نهم، انتشارات اگاە، تهران، 1383.

قاسم مختاری و فریبا هادی فرد، القاگری اواها در خگبه جهاد براساس نڤریه موریس گرامون، پژوهش نامە علوی، پژوهشگاە علوم انسانی و مگالعات فرهنگی، سال هفتم، شمارە اول، بهار و تابستان 1395.

قاسم مختاری و مریم یادگار، هماهنگی اوایی در دو جز‌و 16 و 17 قران كریم بر اساس نڤریه ی موریس گرامون، فصلنامە پژوهش های ادبی - قرانی (علمی – پژوهشی )، سال پنجم، شمارە اول، بهار 1396.

كامل حسن البصیر، رەخنەسازی (مێژو و و پەیرەوكردن)، چاپخانەی كۆڕی زانیاری عێراق، بەغداد، 1983.

مەلایێ‌ جزیری، دیوانا مەلایێ‌ جزیری، بەرهەڤكرن: تەحسین ئیبراهیم دۆسكی، سپیرێز، دهوك، 2005.

مجید پویان، سبك شناسی اوایی شعر حافڤ شیرازی با توجە بە دیدگاههای موریش گرامون، فصلنامە تخصصی سبك شناسی نڤم و نپر فارسی (بهار ادب)، علمی – پژوهشی، سال پنجم، شمارە سوم، شمارە پیاپی 17، پاییز 1391.

محبوبە خراسانی و دیگران، تحلیل اوایی غزل های سنایی (مگالعه موردی؛ بررسی یكصدو هفتاد غزل)، پژوهش های نقد ادبی و سبك شناسی، شمارە 1، پی در پی 21، پاییز 1394.

محمد امین دۆسكی، شرۆڤەكرنا دیوانا مەلایێ‌ جزیری، سپیرێز، دهوك، 2007.

محمد رچا عمرانپور، اهمیت عناصر و ویژگیهای ساختار واژە در گزینش واژگان شعر، پژوهشنامە زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، دورە1، شمارە 1، بهار 1386.

محمود بشیری و گاهرە خواجەگیری، بررسی سە غزل سنایی بر پایە نقد فۆرمالیستی با تاكید بر ارای گرامون و یاكوبسن، پژوهشنامە زبان و ادبیات فارسی، سال سوم، شمارە نهم، بهار 1390.

مرتچی حیدری، ارزیابی ارایەهای حروفی در بدیع فارسی از دیدگاە زبان شناسی، اوا شناسی و واج شناسی، فنون ادبی (علمی - پژوهشی)، سال هشتم، شمارە1 (پیاپی 14)، بهار 1395.

ناصر نیكوبخت، صوت اواها و نڤریه منشا زبان، فصلنامە پژوهش های ادبی، شمارە 3، 1383.

هاشمیان و فردین شریف نیا، بررسی توازن اوایی در اشعار منوچهر اتشی، نشریە ادب و زبان، دانشكدە ادبیات و علوم انسانی دانشگاە شهید باهنر كرمان، سال 17، شمارە36، پاییز و زمستان 1393.

Published
2020-06-04
How to Cite
ABDULLAH, A. N. (2020). نواندنا دەنگی د هۆزانا جزیریدا (ل دویڤ تیۆرا زمانییا مۆریس گرامون)ی. Journal of Duhok University, 22(2), 498-523. https://doi.org/10.26682/hjuod.2019.22.2.26
Section
Humanities and Social Sciences