ئەدەبێ بەرگری و رۆلێ‌ وێ‌ بەرامبەری داگیركرنێ‌ (هۆزانێن قەدری جانی) وەك نمونە

  • HARIWAN MOHAMMED AHMED Dept. of Kurdish Language, College Of Basic Education, University Of Nawroz
  • RAMADHAN HAJI QADIR Dept. of Kurdish Language, College Of Basic Education, University Of Duhok
Keywords: پەیڤێن سەرەكی: داگیركەری، ئەدەبێ بەرگری، هەلویست، قەدری جان

Abstract

پوختە
ئەڤ ڤەكۆلینا مە ئەوا لژێر ناڤۆنیشانێ‌ (ئەدەبێ بەرگری و رۆلێ‌ وێ‌ بەرامبەری داگیركرنێ‌ (هۆزانێن قەدری جانی)وەك نمونە، لدۆر هەلویستێ‌ هۆزانڤانییە بەرامبەر داگیركەریێ ، هۆزانڤان دوژمنێ‌ ئیپریالیزم و داگیركەریا برێتانیا و ئەمریكایە، ژلایەك دیڤە پشتەڤانێ‌ ئێكەتیا سوڤیەتیە، هزرا خۆ دئێخیتە دخزمەتا مرۆڤایەتیێدا و بهزرا وی رزگاریا كوردان دێ‌ بهاریكاریا ئێكەتیا سوڤیەتی بیت. ڤەكۆلین پشتی پێشەكیێ ددەروازێدا باس ل وان دەولەت و لایەنان هاتیە كرن ئەوێن چاڤێن وان لسەر داگیركرنا كوردستانێ‌ و باس ل هاریكاری یان دوژمنكاریا كوردان نواندی بەرامبەر وان لایەنێن بەرەف كوردستانێ‌ ژبۆ داگیركرنێ‌ هەولدان، ب ئەڤێ‌ چەندێ‌ ئێكنەگرتنا كوردان دیار دبیت، پاشی د تەوەرێ‌ ئێكێدا بكورتی باس ل ژیانا قەدری جانی دهێتە كرن و بەحسێ‌ (زاراڤ و پێناسە و خاسلەتێن) ئەدەبێ بەرگری هاتییە كرن، تەوەرێ‌ دووێ‌ مەتنێ‌ ڤەكۆلینێ‌ بخۆڤە دگریت كو لژێر ناڤێ‌ (ئەدەبێ بەرگری و رۆلێ‌ وێ‌ بەرامبەری داگیركرنێ‌ (هۆزانێن قەدری جانی) وەك نمونە و پێنج هۆزانێن هۆزانڤانی كەفتینە لژێر ترۆژكێن شرۆڤەكرنا مە.

Downloads

Download data is not yet available.

References

ژێدەر
1- پەرتووك:
أ‌- بزمانێ‌ كوردی:
1-ئازاد عبالعزیز مزوری، قەدری جان شاعیر و داهێنەر و نشتیمانپەروەر، چاپا ئێكێ‌، چاپخانا وەزارەتا پەروەردی، هەولێر، وەشانێن دەزگەهێ‌ سپیرێز،2002.
2-رەفیق حلمی، یاداشت – كوردستانی عیراق و شۆرەشەكانی شێخ مەحموود.
3- حەمە سەعید حەسەن ، شیعر و هەلویست، چاپی دووەم ، سوید، 1994.
4-چارلز تریب، چەند لاپەرەك لە مێژووی عێراق، وەرگێران: محەمەد حوسێن ئەحمەد و عەبدولقادر كەلهور، چاپی سێیەم، چاپخانەی رۆژهەلات، هەولێر، 2013.
5-زوزان صادق تروانشی، چیرۆكە شعرا كوردی، ئەدگارێن ڤەگێرانێ‌ – ئاست وشێواز – قەدری جان 1911-1972 وەك نموونە، چاپا ئێكێ‌، چاپخانا دهۆك، 2008.
6-صلاح محمد سلیم محمود(د)، دیرۆكا كوردان یا هەڤچەرخ ب دیتنەكا راستی، چاپا دووێ‌، وەشانێن پەرتوكحنا جزیری، چاپخانا هیڤی،دهۆك، 2018.
7-عەبدولا زەنگەنە، رۆژی كورد كۆڤاری جڤاتی هیڤی و قوتابیانی كورد 1913 ئستەنبۆل، ژمارەی سیەم،بنگەی ژین چاپخانەی شڤان، سلێمانی،2005.
8-عیزدین مستەفا رەسول(د)، قەدری جان 1911-1972، چاپی یەكەم، چاپخانەو ئوفیستی ئاسا، 2002.
9-عەبوللا یاسین ئامێدی(د) هۆنراوەی بەرگری لە بەرهەمی چەند شاعبرێكی كرمانجی سەروودا 1939-1970، چاپی یەكەم، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر، 2005.
10--فەهمی شوكری عەبدولا، رەگەزی نویێ شیعری كوردی لای قەدری جان، چاپا ئێكێ‌، وەشاننێن دەزگەهێ‌ سپیرێزچاپخاناحەجی هاشم، هەولێر، 2006.
11-مارف خەزنەدار (د)، مێژووی ئەدەبی كوردی، بەرگی حەوتەم، 945-1975، چاپی دووەم، دەزگای چاپ و پلاوكردنەوەی ئاراس،2010.
12--مەریوان عومەر دەولەت، قەدری جان 1911-1972 ژیان و بەرهەم، چاپی یەكەم، دەزگای سەردەم،2006.
13-موسەدق تۆڤی،ئیندێكسێ‌ نڤیسەرێن رۆناهی، قەدری جان،گۆڤارا رۆناهی، ، ڤەكۆلینەكا دیرۆكی و رەوشەنبیریە، وەشانێن دەزگەهێ‌ سپیرێز یێ چاپ و وەشانێ‌، دهۆك، 2005.
14-محمد امین دوسكی، قاموس سپیرێز (كردی-عربی)، چاپا ئێكێ‌، چاپخانا حەجی هاشم، اربیل، 2009.
15-مەلا خلیل مشەختی، فەرهەنگا مەرگ و ژی فەرهەنگا كوردی - كوردی، چاپی یەكەم، بلاوكردنەوەی ئاراس، هەولێر، 2006.

2 بزمانێ‌ عەرەبی:
12-دلاور زنكی، قدری جان 1911-1972 قصص و مقالات، شعر ، ترجمە: هورامی یزدی، الگبعە الاول، اربیل،دار اراس للنشر، 2001.
13-سروە اسعد صابر، كوردستان من بدایە الحرب العالمیە الاول الی نهایە مشكلە الموصل 1914-1926، دراسە سیاسیە وپاقیە، اربیل،2001.
14-شاكرو خدو محوی، المسألە الكوردیە فی العراق المعاصر، ترجمە: د. عبدی حاجی، دار سبیریز للگیاعە و النشر، 2008.
15-غانم محمد الحفر و ا عبدالفتاح علی البوتانی، الكورد و اڵاحداپ الوگنیە فی عیراق خلال العهد الملكی 1921-1958، الگبعە لاول، مگبعە وزارە التربیە، اربیل،2005.
16-كمال مڤهر احمد، كردستان فی سنوات الحرب العالمیە الاول، ترجمە: محمد ملا عبدالكریم، بغداد 1984.
17مسعود بارزانی، البارزانی و الحركە التحرریە الكوردیە، پورە بارزان 1945-1958، كردستان- كانون لاول، 1987.
18-مێڤان عارف بادی، الحركە القومیە الكوردیە التحرریە فی كوردستان، دار نشر سبیریز، 2005.
19-هستریان، القچایا القومیە فی تركیا، ترجمە: سیامند سرتی، مراجعە و نقدی عزیز داود محمد، الگبعە الاولی، قامشلی، 1999.
2- گۆڤار و رۆژنامە
أ‌- ب پیتێن عەرەبی:
20-اسماعیل ابراهیم محمد صالح،قەدری جان و هۆزانا كوردی یا هەڤچەرخ، گۆڤارا كاروان، ژمارە، 27، 1984.
21-أدیب نادر، بین بارزانی و قدری جان، گۆڤارا مەتین، هژمارا 30، 1994.
22-زوزان صادق سعید و چنارصدیق غازی، ئەزموونا شعری دترازیا رەخێ‌ دا (قەدری جان 1911-1972) وەك نموونە، گۆڤارا زانكۆیا دهۆك، پەربەندا 14، هژمارا1، 2011.
23-ریبار محمد حسن، قەدری جان و بزاڤا هۆزانا نویا كوردی، گۆڤارا مەتین، هژمارا97، 2000.
24-رەمەزان حەجی قادر و یەهمان محمد عبدارحمن، گرنگیا زمانێ‌ كوردی ل لایێ نڤیسەر و شاعیرێن گۆڤارێ‌ هاوارێ‌، گۆڤارا زانكۆیا گەرمیان، هژمارە11، 2016.


ب‌- ب پیتێن لاتینی:
أ‌- 25- Uzgal Bazidi, Welat Pareze dil Zoz Qedri Can, Rojnama, Azadi, Hijmara,63,ISTENBOL,1993
ج- ب پیتێن عەرەبی:
26-د یاسین الایوبی، الحب الپوری فی شعر محمود درویش، مجلە المعرفە، العدد21، 1972.
27- رسول بلاوی و مرچیە اباد، ملامح المقاومە قی شعر یحیی السماوی، مجلە افاق الچارە اسلامیە، العدد الاول، 1435، 21.،
28-علی گنجان و پریا رحبمی، ملامح الپورە و المقاومە فی شعر ابو القاسم لاهوتی، مجلە إچا‌وات نقدیە، العدد الخامس و العشرون،1396.

3-نامێن ئەكادیمی:
29-مریم أولاجی، المقاومە فی شعر الجزائیری صالح خرفی نموژجا، رسالە مستر، كللە ألاداب، جامعە ابو بكر بلقایه، 2018.
4-سایتێن ئەنترنێتێ‌:
-www.wikipedia.jan paul.colonial administrator. 30
-www.wikipedia.hari troman.
Published
2020-06-29
How to Cite
MOHAMMED AHMED, H., & HAJI QADIR, R. (2020). ئەدەبێ بەرگری و رۆلێ‌ وێ‌ بەرامبەری داگیركرنێ‌ (هۆزانێن قەدری جانی) وەك نمونە. Journal of Duhok University, 22(2), 550-574. https://doi.org/10.26682/hjuod.2019.22.2.28
Section
Humanities and Social Sciences