به‌ربه‌سته‌ یاساییه‌كان له‌ به‌نێوده‌وڵه‌تییكردنى تاوانه‌كانی جینۆساید دژی گه‌لی كورد ڕێكه‌وتننامه‌ى ساڵى 1948 به‌ نموونه‌

  • HONAR AMEEN HUSSEIN Genocide and Anfal Studies Center in Charmo University, University of Charmo, Kurdistan Region –Iraq
Keywords: جینۆساید، تاوانى نێوده‌وڵه‌تیى، دادگای تاوانكاریى نێوده‌وڵه‌تیى، ئه‌نجومه‌نى ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتووه‌كان.

Abstract

كۆمه‌ڵى نێوده‌وڵه‌تیى خاوه‌نى چه‌ندین ده‌زگاى یاسایى دانپیانراوه‌، كه‌ ده‌توانێت به‌پێى ئه‌و بنه‌ما یاساییانه‌ى له‌سه‌رى پێكهاتووه‌ و بوونه‌ته‌ سه‌رچاوه‌یه‌كى یاسایى نێوده‌وڵه‌تیى، بڕیار له‌سه‌ر یه‌كلاییكردنه‌وه‌ى هه‌رتاوانێكى نێوده‌وڵه‌تى بدات، بۆ ئه‌مه‌ش چه‌ندین تاوان هه‌یه‌،كه‌ له‌ قۆناغه‌ مێژووییه‌كاندا به‌رامبه‌ر گروپه‌ جیاوازه‌كان ڕوویانداوه‌ و له‌ ڕێگاى ئه‌م ده‌زگا یاساییه‌ نێوده‌وڵه‌تییانه‌وه‌ به‌ جینۆساید ناسێنراون. به‌ڵام به‌ درێژایى مێژووى كوردستان، كورد هه‌موو جۆره‌ تاوانێكى له‌سه‌ر تاقیكراوه‌ته‌وه‌، یه‌كێك له‌و تاوانه‌ ترسناكانه‌ش، كه‌ به‌رامبه‌ر كورد ئه‌نجامدراوه‌ تاوانى جینۆسایده‌، كه‌ به‌هۆى ترسناكى ئه‌مجۆره‌ تاوانه‌ له‌سه‌ر مرۆڤایه‌تیى به‌ گشتى به‌ تاوانى تاوانه‌كان، یان به‌ دایكى تاوانه‌كان ناسراوه‌. كاریگه‌ریى تاوانى جینۆساید له‌سه‌ر مرۆڤایه‌تى به‌شێوه‌یه‌كى گشتى شوێنه‌وارى زۆر دیارى به‌جێهێشتووه‌ له‌ناو ئه‌وانه‌شدا نه‌ته‌وه‌ى كورد شوێنه‌وارى ئه‌م تاوانه‌ى به‌شێوه‌یه‌كى زۆر دڕندانه‌ له‌سه‌ر دیاره‌ و به‌رده‌وامیش ترسى دووباره‌بوونه‌وه‌ى ئه‌م تاوانه‌ به‌رامبه‌ر نه‌ته‌وه‌ى كورد هه‌یه‌. ئه‌ویش به‌هۆى ئه‌وه‌ى تا ئێستا ئه‌و تاوانانه‌ى به‌رامبه‌ر كورد ئه‌نجامدراون له‌سه‌ر ئاستى نێوده‌وڵه‌تیى به‌ جینۆساید نه‌ناسێنراون. بۆیه‌ ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ له‌لایه‌كه‌وه‌ باس له‌ تاوانى جینۆساید له‌ یاساى نێوده‌وڵه‌تیى و یاساى ناوخۆدا ده‌كات. له‌ هه‌مانكاتدا په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ تاوانى جینۆسایددا، له‌لایه‌كى تریشه‌وه‌ باس له‌و به‌ربه‌سته‌ یاساییانه‌ ده‌كات كه‌ له‌سه‌ر ئاستى نێوده‌وڵه‌تیى یان له‌سه‌ر ئاستى ناوخۆ بوونه‌ته‌ ئاسته‌نگ له‌به‌رده‌م نه‌ته‌وه‌ى كورددا و نه‌توانراوه‌ به‌هۆیانه‌وه‌ به‌نێوده‌وڵه‌تییبكرێت و له‌ هه‌مانكاتیشدا دیاریكردن و گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ باشترین ڕێگا بۆئه‌وه‌ى له‌و ڕێگایه‌وه‌ بتوانیین ئه‌و تاوانانه‌ى به‌رامبه‌ر نه‌ته‌وه‌كه‌مان ئه‌نجامدراوه‌ به‌ جینۆساید بناسێنین.

 

Downloads

Download data is not yet available.

References

[1] دكتور چاری خلیل محمود، البسیگ فی شرح قانون العقوبات القسم العام، الگبعه‌ الأولى 2002م ص50.
[2] د. ماهر ملندی، د. ماجد الحمودی، القانون الدولی العام، الجامعه‌ الافتراچیه‌ السوریه‌، الجمهوریه‌ العربیه‌ السوریه‌ 2018 ص14.
[3] المصدر نفسه ص13.
[4] الدكتور فۆادخوالدیه‌، القانون الدولی العام، جامعه‌ محمد الالصدیق بن یحی-جیجل ، كلیه‌ الحقوق والعلوم السیاسیه‌ قسم الحقوق، السنه‌ الدراسیه‌ 2017-2018 ص4.
[5]А.Э. Жалинский, уголовное право, Том2, Излательский дом В.Ш.Э, Москва 2015, С 14.
[6]Международное уголовное право, Определение международного уголовного права,
http://interlaws.ru/mezhdunarodnoe-ugolovnoe-pravo/
[7]الگالب محمد الصالح روان، الجریمه‌ الدولیه‌ فی القانون الدولی الجنائی، رساله‌ مقدمه‌ لنیل شهاده‌ الدكتوراه فی العلوم الجنائی، جامعه‌ منتوری قسنگینه‌ كلیه‌ الحقوق فی الجزائر، السنه‌ الجامعیه‌ 2008-2009، ص65-66.
[8]История геноцида, https://vuzlit.ru/1335804/istoriya_genotsida
[9] ئاواره‌ حسێن، جینۆسایدى كورد له‌ڕوانگه‌ى یاساى تاوانكارى نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌، چاپخانه‌ى حه‌مدى، چاپی یه‌كه‌م2017 لاپه‌ره‌ 29.
[10]Геноцид и Иные преступления против человечности,https://studopedia.ru/6_68560_genotsid-i-inie-prestupleniya-protiv-chelovechnosti.html
[11]Толкаченко А. А. Уголовно-правовой аспект геноцида/За права военнослужащих. 2006. №8. URL: http://voenprav.ru/doc-4308-1.htm
[12]The Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, N 260 Date 9.Des.1948 Article 2 .
[13]Хасан Хунар А. Х. Преступление геноцида в Ираке: Проблемы уголовной ответственности, Автореферат Диссертации на соискание ученой степени кандидата юридических Наук 2015, МГЮА.
[14]The Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, N 260 Date 9.Des.1948 Article 2
[15]Аванесян В. В. Геноцид: криминологическое исследование. Автореф. дис. … канд. юрид. наук. М., 2010 http://www.dissercat.com/content/genotsid-kriminologicheskoe-issledovanie
[16]سمیر مصگفى عقراوی، الاباده‌ الجماعیه‌ للشعب الكوردی، المۆتمر الدولی حول الاباده‌ الجماعیه‌ چد الشعب الكوردی، أربیل 26-28كانون الپانی 2008 ص89.

[17] المصدر نفسه ص102.
[18]محمد ره‌ئوف، ئه‌نفال و ره‌هه‌نده‌سۆسیۆلۆجیه‌كان، چاپى یه‌كه‌م – 2005 لاپه‌ره‌ 183.
[19]Кочои С.М. Российский ученый-правовед, доктор юридических наук, профиссор кафедры уголовного права МГЮУ имени О.Е. Кутафина. АВТОР более 160 работ по уголовному праву и гиноциде, Интервью , москва, 19.2.2014.
[20]ته‌ها سلێمان، جینۆسایدى كورد تاوانى ئه‌نفال، نوسین، دۆكۆمێنت، زانیارى، چاپخانه‌ى بینایی، چاپی یه‌كه‌م 2015 لاپه‌ره‌ 27.
[21]أ.د.تیسیر عبدالجبار الالوسی، الانفال من جرائم الاباده‌ الجماعیه‌ الكبرى، المۆتمر الدولی حول الاباده‌ الجماعیه‌ چد الشعب الكوردی، أربیل 26-28كانون الپانی 2008 ص171.
[22]د. سه‌روه‌ر عبدالرحمان عومه‌ر، ژنانى ئێزیدى وه‌ك كه‌نیزه‌ك، ره‌وشى ژنانى ئێزیدى له‌فه‌رمانه‌كانى ده‌وڵه‌ته‌ ئیسلامیه‌كاندا، چاپخانه‌ى سه‌رده‌م، 2016 سلێمانى لاپه‌ره‌ 32.
[23]دكتۆر مارف عمر گوڵ، جینۆسایدى گه‌لى كورد له‌به‌ر رۆشنایی یاساى تازه‌ى نێوده‌وڵه‌تاندا،ده‌زگاى چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ى ئاراس، چاپى پێنجه‌م، هه‌ولێر – 2010 لاپه‌ره‌35.
[24]Сайдулаева Л.М., её мнение о Геноциде Магистрант на Кафедры уголовного права Института права Московского государственного юридического университета им. О. Е. Кутафина (МГЮА).
[25] конвенция о предупреждении преступления геноцида и наказании за него 1948г С 1.
[26] конвенция о предупреждении преступления геноцида и наказании за него 1948г, https://studopedia.ru/8_187003_konventsiya-o-preduprezhdenii-genotsida-i-nakazanii-za-nego.html
[27]Пониятие геноцида и его общая характеристика, возникновение и развитие понятия геноцида. https://studwood.ru/743134/pravo/ponyatie_genotsida_obschaya_harakteristika
[28]Римский статут Международного угодовного суда, Римский статут Международного угодовного суда, статья-5
[29]Римский статут Международного угодовного суда, статья-6
[30]Римский статут Международного угодовного суда, статья-13
[31]Римский статут Международного угодовного суда, статья-12
[32] Федроченко А. А., Право международных угодовных трибуналов.
http://e-notabene.ru/wl/article_11639.html

[33] القاچی نبیل حیاوی ، میپاق الأمم المتحده‌ و نڤام محكمه‌ العدل الدولیه‌ مع دراسه‌ تمهیدیه‌ لأسباب و ڤروف تأسیس هیئه‌ الأمم المتحده‌ و مبادئها و أهدافها ، الگبعه‌ الپانیه‌ 2012 ، المكتبه‌ القانونیه‌ بغداد ، ص8
[34] Charter of the united nations and statute of the International court of Justice, SAN FRANCISCO.1945 Article 51.
[35] Resolution 688 Iraq 5 Apr 1991 http://unscr.com/en/resolutions/doc/688
[36] Charter of the united nations and statute of the International court of Justice, SAN FRANCISCO.1945 Article 1.
[37] القاچی نبیل حیاوی، الباب السابع ، العمل الواجب اتخاژه فی حاله‌ تهدید السلام أو الاخلال به ، أو وقوع العدوان ، المصدر سبق ژكره ص46.
Published
2020-07-30
How to Cite
AMEEN HUSSEIN, H. (2020). به‌ربه‌سته‌ یاساییه‌كان له‌ به‌نێوده‌وڵه‌تییكردنى تاوانه‌كانی جینۆساید دژی گه‌لی كورد ڕێكه‌وتننامه‌ى ساڵى 1948 به‌ نموونه‌. Journal of Duhok University, 22(S1), 21-49. https://doi.org/10.26682/chjuod.2019.22.1.3