TY - JOUR AU - ALI, VIAN IBRAHIM AU - AMEEN, SHILEER NAIF AU - SULAIMAN, MOHAMAD SALIH ABDULLA PY - 2021/06/21 Y2 - 2024/03/28 TI - خستنه‌پال د گوڤه‌را به‌هدینیدا JF - Journal of Duhok University JA - JDU VL - 24 IS - 1 SE - Humanities and Social Sciences DO - 10.26682/hjuod.2021.24.1.22 UR - https://journal.uod.ac/index.php/uodjournal/article/view/1182 SP - 427-448 AB - خستنه‌پال په‌یوه‌ندیه‌كا رێزمانیه‌. د گه‌له‌ك زمانێن جیهانێدا هه‌یه‌، به‌لێ د هه‌ر زمانه‌كیدا فورم و پروسێسا خوه‌ یا رێزمانى یا جودا هه‌یه‌. زمانێ كوردى ب گشتى ئێك ژ ئه‌وان زمانانه‌ یێن كو خستنه‌پال تێدا دهێته‌بكارهینان بو مه‌زنكرنا گرێیا ناڤى، به‌لێ هه‌ر دیالێكته‌كێ تایبه‌تمه‌ندیا خوه‌ هه‌یه‌. ئه‌ڤ بابه‌ته‌ د گوڤه‌را به‌هدینیدا ب شێوه‌كێ تێر و ته‌سه‌ل نه‌هاتیه‌ ڤه‌كولین، له‌وڕِا مه‌ هه‌ولدایه‌ تایبه‌تمه‌ندیێن خستنه‌پالێ و ئه‌ركێن مورفیما خستنه‌پالێ دیاربكه‌ین ب شێوه‌كێ وه‌سفى ب رێیا ڤاڤارتنا پێكهاتێن خستنه‌پالێ و دیاركرنا جورێن ئه‌ڤان پێكهاتان. ئه‌م گریمانه‌ دكه‌ین كو ژ لایێ سینتاكسیڤه‌ گرێیا خستنه‌پالێ هه‌یه‌ و دشیاندایه‌ بهێته‌پارچه‌كرن بو دوو جورێن گرێیان، گرێیا(PP) و گرێیا (CP) ل دوڤ جورێ پێكهاتا خستنه‌پالێ و ئه‌وى ئه‌ركێ نیشانێن خستنه‌پالێ بجهدهینت، بو ئه‌نجام گه‌هاندنا ئه‌ڤێ گریمانێ، مفا ژ یاسایێن (X-bar)ێ بو شڕوڤه‌كرنا گرێیان هاتیه‌وه‌رگرتن و شڕوڤه‌كرنا رستێ دچارچوڤێ به‌رنامێ كه‌مینه‌دا (مینیمالیزم پڕوگڕام- MP) هاتیه‌شڕوڤه‌كرن كو رسته‌ وه‌ك گرێیا تافى (TP) هاتیه‌هژمارتن و بكه‌رێ وێ ل جهێ سپێسیفایه‌رى و ته‌واوكه‌رێ وێ گرێیا كاریه‌(VP). ل دوماهیا ڤه‌كولینێ چه‌ند ئه‌نجام هاتینه‌دیاكرن، ژ وانژى مورفیما خستنه‌پالێ دوو ئه‌ركێن رێزمانى دبینیت، ئه‌ركێ به‌رناڤى و ئه‌ركێ گه‌هینه‌رى.لیستا هێما و كورتكریان: CP: گرێیا گه‌هینه‌رى، DP: گرێیا دیاركه‌ری، TP : گرێیا تافى، Izp: گرێیا ئیزافێ/خستنه‌پالێ، Spec : سپێك/دیاریكار، Comp : ته‌واوكه‌ر، N: ناڤ، LF : فورمێ لوجیكى، DS: ئاستێ ژناڤدا، NP : گرێیا ناڤى ، SS : ئاستێ سه‌رڤه‌، : PF فورمێ فونه‌تیكى ،PP : گرێیا به‌ند یان به‌رناڤى ، VP: گرێیا كارى ، x : سه‌ره‌، ن: ناڤ ، نى.خ: نیشانا خستنه‌پالێ ER -