TY - JOUR AU - MOHAMMED, KASAR YASEEN AU - MOSA, ABDULWAHAB KHALID PY - 2023/01/15 Y2 - 2024/03/29 TI - قالبێن هێزێ د زمانێ کوردی (گوڤەرا بەهدینی)دا ل دویڤ فۆنۆلۆجیا مێتریکەل JF - Journal of Duhok University JA - JDU VL - 25 IS - 2 SE - Humanities and Social Sciences DO - 10.26682/hjuod.2022.25.2.43 UR - https://journal.uod.ac/index.php/uodjournal/article/view/2109 SP - 817-840 AB - قالبێن هێزێ د زمانێ کوردیدا بابەتەکێ گرنگێ دەنگسازییە، ئەڤ لێکۆلینە هەولدانەکە بۆ دیارکرن و شرۆڤەکرنا قالبێن هێزێ د زمانێ کوردی (گوڤەرا بەهدینی)دا، هەروەسا گرنگی دانە ب جهێ هێزا سەرەکی د ئاستێ پەیڤێدا ل دویڤ (تیورا فۆنۆلۆجیا مێتریکەل یا (Hayes 1995)ی. هێز ل دویڤ ئەڤێ تیورێ، ستراکچەرەکێ هەرەمیە بۆ قالبێن ڕیتمێ، بڕگەک ژ کۆمەکا بڕگێن پێکڤە گرێدای د ناڤ هەرەمیدا ژ بڕگێن دیترێن هەڤسوویێن خۆ بەرچاڤترە. ئەوژی د سنوورێ ئاخڤتنکەرێن سەنتەرێ دەڤۆکا دهۆکێدا نمونە ل دویڤ ئەوان پارامیتەرێن (Hayes 1995)ی داناین هاتینە شرۆڤەکرن. ژبۆ دیارکرنا قالبێن هێزێ یێن دروست پێدڤیە چەند خالەکان ل بەر چاڤ وەربگرین، وەکی (جۆرێن پێنگاڤێ، سنوورداری و ئاراستا پێنگاڤێ، هەستیارییا چەندی و ئێکسترا مێتریکەل).گرنگترین پرسیار یان گریمانێن لێکۆلینێ ئەڤەنە: (ئایا تیورا فونولوجیا مێتریکەلا (Hayes 1995)ی ل سەر زمانێ کوردی دهێتە جێبەجێکرن یان نە؟ ئەگەر بەرسڤ بەلێ بیت، ئایا سەرە د پێنگاڤێدا دکەڤیتە لایێ راستێ یان چەپێ؟ بوار یان پێنگاڤ یا سنووردارە یان یا بێ سنوورە؟ ئاراستا ئاڤاکرنا پێنگاڤێ ژ لایێ راستێ دەستپێدکەت بەرەڤ چەپێ؟ یان بەروڤاژی؟ سەنگا بڕگێ یا هەستیارە ئانکو بڕگێن سڤک و گران کارتێکرنا خۆ ژبۆ دیارکرنا جهێ هێزێ هەیە؟ یان یاهەستیار نیە؟ ڕێک ب ئێسکترا مێتریکەلێ و پێنگاڤێن ئاست نزم دهێتە دان یان نە؟ ئەڤ چەندە ب ڕێیا شیکرنا نمونان بۆ پێنگاڤێن مێتریکەلی دێ هێتە ئەنجامدان یێن کو د دار و تورێن مێتریکەلیدا دهێنە دیارکرن. د ئەنجامدا دیاردبیت کو تیورا (هەیس)ی یا نوی ل سەر قالبێن هێزێ -(یا سەرەکی و لاوەکی)- ل گوڤەرا بەهدینی د زمانێ کوردیدا دهێتە جێبەجێکرن ER -