رولێن واتایی یێن ئارگیومێنتێن كارى( د گوڤه‌را به‌هدینیدا)

  • VIAN IBRAHIM ALI Dept. of Kurdish Language, college of Languages, University of Duhok, Kurdistan Region-Iraq
Keywords: رولێ واتایی، ئارگیومێنت، سێتا رول، پێکهاتا ئارگیومێنتی، کارا، کارلێکری

Abstract

پروسا پێدانا رولێن واتایی یێن ئارگیومێنتان ژ لایێ كاریڤه‌ ب شێوه‌كێ گشتی د دیروكا ڤه‌كولینێن زمانیدا ب شێوازێن جودا ئاماژه‌ پێ هاتیه‌كرن، د ژێده‌رێن كوردیدا رولێن واتایی یێن ئارگیومێنتان نه‌هاتینه‌جوداكرن ژ رولێن سه‌ربار و دیاركه‌ران، ئه‌ڤه‌ژى بویه‌ ئه‌گه‌رێ نه‌رێككه‌ڤتنا زمانڤانان ل سه‌ر ژماره‌ و چه‌واییا ناڤلێنانا رولێن واتایی د كوردیێدا. ئارمانجا ڤەکولینێ ده‌ستنیشانكرنا ژمارا ئارگیومێنتێن كاریه‌ و ده‌ستنیشانكرنا ئه‌وان رولێن واتایی یێن ل جهێ بكه‌رى و تمامكه‌رێن كاری و چه‌واییا پێدانا ئه‌ڤان رولان د به‌هدینیێدا، هه‌روه‌سا دیاربكه‌ین كا ئایا رولێن واتایی د ئه‌ڤێ گوڤه‌رێدا گرێدایه‌ ب ئه‌ركێ رێزمانى یان سیسته‌مێ دوخى یانژى جهێ ئارگیومێنتانڤه‌؟ ئه‌ڤ چه‌نده‌ ب شێوه‌كێ وه‌سفی ل دوڤ بنه‌مایێن لقه‌تیورا سێتارول (Ꝋ-Role)یا چومسكی(1981Chomsky) (د چارچوڤێ تیورا ده‌ستهه‌لات و به‌ستنێدا ب مفا وەرگرتن ژ یاسایێن رێزمانا (X-bar)ێ بو شروڤه‌كرنا گرێیان) هاتیه‌ئه‌نجامدان کو تێدا (کار) وەک پرێدیکات هاتیەهژمارتن و کار بەرپرسە ژ دەستنیشانکرنا ژمارە و جور و رولێ واتایی یێ هەر ئارگیومێنتەکێ. داتا و نمونێن ڤەکولینێ ژ ئاخڤتنا روژانە یا خەلکێ ئەڤێ گوڤەرێ هاتینەوەرگرتن ل دوڤ ژمارە و رولێ واتایی یێ هەر ئاگیومێنتەکێ هاتینەشلوڤەکرن، د ئه‌نجامدا دیار بوو كو جورێ رولێ واتایی د ئه‌ڤێ گوڤه‌رێدا یێ گرێدایه‌ ب ناڤەروکا واتایی یا پرێدیکاتى و جهێ ئارگیومێنتانڤه‌ و هه‌ر جوره‌كێ كارى چه‌ند رولێن تایبه‌ت وه‌كو (كارا، هه‌ستپێكه‌ر)دبه‌خشیته‌ جهێ سپێسیفایه‌رى (بكه‌رى) و رولێ(بابه‌ت/ كارلێكری)ى ژبو تمامكه‌رێ ئێكێ، به‌لێ هنده‌ك كار پێدڤى ب دوو تمامكه‌ران هه‌یه‌، تمامكه‌رێ دوێ ب شێوێ گرێیا به‌ند(بەرناڤی) ده‌ردكه‌ڤیت و ئه‌و گرێیا ناڤى یا دبیته‌ تمامكه‌رێ به‌رناڤى رولێن(ژێده‌ر، وه‌رگر، جهى،ئارمانج، ئامێر) وه‌ردگریت

 

Downloads

Download data is not yet available.

References

محەمەد،حاتەم ولیا (2006) پەیوەندییە ڕۆنانییەکانى نواندنە سینتاکسییەکان، نامەى دکتورا، زانکۆى سەلاحەددین، هەولێر.
عه‌بوزه‌ید، سانیا جه‌بار (2013)جهگهورینا كه‌رستان د ڕستێدا((گوڤه‌را به‌هدینى)) ناما دكتورایێ، زانكویا سوران.
قادر، سەباح ڕەشید (2009) هەندێ لایەنى رێزمانى دەسەڵات و بەستنەوە(GB) لە زمانى کوردیدا،بڵاوکراوەى ئەکادیمیای کوردى، چاپخانەى حاجى هاشم، هەولێر.
عه‌لى، ڤیان ئیبراهیم (2015) دوخ د زمانێ کوردیدا، ناما دکتورایێ، زانکویا دهوکێ.
____________(2017) ته‌واوكه‌ر د گرێیێن لێكسیكیدا، گوڤارى زانكو بو زانسته‌ مرۆڤاتییه‌كان، به‌رگى21، ژ 5، ل ل 209-219.
سعید، یوسف شریف (1990) دۆخەکانى ژێرەوە لای فیلمۆر و هەندێ لایەنى ڕستەسازیی کوردیی، بڵاوکراوەى ئەکادیمیای کوردى، هەولێر.
Black,C.A.(1998) A step-by-step introduction to the Government and Binding theory of syntax, SIL - Mexico Branch and University of North Dakota.
Carnie,Andrew(2002) Syntax- A Generative Introduction ,Blackwell publishing.
____________(2006) Syntax- A Generative Introduction ,second edition, Blackwell publishing.
Chomsky,N.(1981) Lectures on Government and Binding. Dordrecht: Foris.
____________ (1986) Knowledge of Language: Its Nature, Origin, and Use. New York: Praeger.
Cook,V.J.(1996) Chomsky’s Universal Grammar: An Introduction, 2nd ed. Blackwell.
Cook, V. J, and Mark Newson (2007) Chomskys Unversal Grammer, 3nd Edition, Black well: Oxford.
Filmore, Charles J. (1968) The Case for Case: in Universal in Linguistics Theory, Edited by Emmon Bach and Robert Harms, New York.
Heagman, L (1994) Introduction to Government and Binding Theory. Reprinted, 2nd edition, Oxford: Black well.
Heagman, L & Gueron,J.(1999)English grammar: A generative perspective.Oxford: Blackwell.
Kasper,S.,(2008) Acomparison of ‘‘thematic role’’ theories.11October2014 from:https://www.researchgate.net/publication/266733880
Lasnik,H.,Marcela Depiate&Arthur Stebanov(2000) Syntactic Structur revisited: Contemporary lectures on Transformational Theory. Cambridge: MIT Press.
Radford, Andrew (1988) Transformational Grammar, Cambridge, Cambridge University press.
___________ (2004) Minimalist Syntax:Exploring the structure of English . Cambridge: Cambridge University Press.
Yule,George(2006) The study of Language, third edition, Cambridge.
Van Valin, Robert (2001) An Introduction to Syntax. Cambridge : Cambridge University Press.
Published
2021-10-04
How to Cite
ALI, V. I. (2021). رولێن واتایی یێن ئارگیومێنتێن كارى( د گوڤه‌را به‌هدینیدا). Journal of Duhok University, 24(2), 78-93. https://doi.org/10.26682/hjuod.2021.24.2.5
Section
Humanities and Social Sciences