دیارده‌یا كه‌ره‌سته‌یێ بۆش د زمانێ كوردیدا

  • DEMAN ABDULLAH OMER Dept. Kurdish Language, College of Basic Education, Univerisity of Duhok, Kurdistan Region- Iraq
  • BAHEZ OMAR AHMED Dept. of Kurdish Language, college of Language, University of Duhok, Kurdistan Region- Iraq
Keywords: دیاردا ده‌نگسازی، ئاوازا گوتنێ، كه‌ره‌سته‌یێ بۆش، په‌یڤا جێمك، مۆڕفا سفر

Abstract

كه‌ره‌سته‌یێ بۆش بابه‌ته‌كه‌ د ناڤ زمانڤانیێدا و تایبه‌ت د بیاڤێ مۆڕفۆڵۆجییێدا دهێته‌ دیتن. ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه‌ ب ناڤونیشانێ (دیارده‌یا كه‌ره‌سته‌یێ بۆش د زمانێ كوردیدا)یه‌، كو هه‌وڵ تێدا هاتییه‌ دان ئه‌وان كه‌ره‌سته‌یێن دبنه‌ بۆش ل دویف ڕێبازا وه‌سفى د سنوورێ په‌یڤێدا بده‌ته‌ دیاركرن. ژبه‌ركو ئه‌ڤ كه‌ره‌سته‌یه‌ د ناڤ ئاستێ مۆرفۆڵۆجیێدا چ ئه‌ركان نابینیت ب تنێ هاتنا ئه‌وان ژبه‌ر دیارده‌یێن ده‌نگسازینه‌ چ ب هاتنا دوو ڤاوڵان پێكڤه‌ یانژى ژبه‌ر ئاوازا گوتنێ. ئارمانجا سه‌ره‌كى ژ ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلینێ ئه‌وه‌ بهێته‌ دیاركرن، كو ئه‌ڤ كه‌ره‌سته‌یه‌ د بیاڤێ مۆڕفۆڵوجیێدا ب شێوه‌یه‌كێ به‌رچاڤ دهێته‌ دیتن و زمانڤانان ب گرنگى وه‌رنه‌گرتییه‌ ب تایبه‌ت زمانڤانێن كورد و ئه‌و زمانڤانێن به‌حسژى كری ب گه‌له‌ك شێوه‌یان دیاركریه‌، ئانكو ب بۆچوونێن ژێكجودا هاتییه‌ به‌حسكرن، ژبه‌ر هندێ ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه‌ هاتییه‌ ئه‌نجامدان داكو ئه‌وێ مژاتییا ل سه‌ر ئه‌ڤى كه‌ره‌سته‌یى هه‌یى بهێته‌ ڤه‌ره‌ڤین. ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه‌ ژ بلی پێشه‌كى و ئه‌نجامان، ژ دوو پشكان پێكدهێت، پشكا ئێكێ ژ دوو به‌ندان پێكدهێت، د به‌ندێ ئێكێدا به‌حسێ ئه‌وان كارێن به‌رێ هاتینه‌كرن ئه‌وێن ب زاراڤێن جودا به‌حس ل ئه‌ڤی كه‌ره‌سته‌یی كری پاشی ئه‌و كار هاتینه‌ هه‌لسه‌نگاندن و د به‌ندێ دووێدا به‌حسێ لایه‌نێ تیوری یێ كه‌ره‌سته‌یێ بۆش هاتییه‌كرن، كو پێكدهێت ژ: (بیروچه‌مك و پێناسه‌ و زاراڤێ كه‌ره‌سته‌یێ بۆش، تایبه‌تمه‌ندیێن كه‌ره‌سته‌یێ بۆش، كه‌ره‌سته‌یێ بۆش و په‌یڤا جێمك، په‌یوه‌ندى و جوداهى د ناڤبه‌را كه‌ره‌سته‌یێ بۆش و مۆڕفا سفردا) و د پشكا دووێدا ته‌كه‌ز ل سه‌ر ئه‌وان كه‌ره‌سته‌یێن دبنه‌ بۆش د زمانێ كوردیدا هاتییه‌كرن

Downloads

Download data is not yet available.

References

لیستیا ژێده‌ران
-1 ب زمانێ كوردى:
-1-1په‌رتووك:
رفیق شوانی (2011)، وشه‌ سازى زمانى كوردى (لێكولینه‌وه‌یه‌كى پراكتیكى)، چاپى یه‌كه‌م، چابخانه‌ى مناره‌، هه‌ولێر.
زێرین خۆرشید سه‌لیم (2012)، ئه‌لۆمۆڕف د زمانێ كوردیدا، چاپا ئێكێ، چاپخانا خانێ، دهۆك.
سه‌لام ناوخوش (2018)، له‌ باره‌ى مۆڕفۆلۆژى و سینتاكس و مۆڕفۆسینتاكس، چاپى یه‌كه‌م، چابخانه‌ى رۆژهه‌لات، هه‌ولێر.
شیرزاد سه‌برى عه‌لى و ئاراز مونیب (2016)، وشه‌سازى، به‌رگێ ئێكێ، چابخانا هیڤى، هه‌ولێر.
شێركو بابان (2008)، به‌ره‌و وشه‌ ڕۆنان، چاپی یه‌كه‌م، ده‌زگای چاپ و بلاوكردنه‌وه‌ی ئاراس، هولێر.
شێروان حوسین خۆشناو (2001)، توانای مۆڕفیمی به‌ند له‌ ده‌وله‌مه‌ندكردنی فه‌رهه‌نگ و ڕاپه‌راندنی ئه‌ركی سینتاكسیدا، چاپى یه‌كه‌م، ده‌زگای چاپ و په‌خشی نارین، هه‌ولێر.
عه‌بدولڵا حوسێن ره‌سول (2014)، مۆڕفیمه‌ ڕێزمانیه‌كانی كار، چاپی دووه‌م، چاپخانه‌ى حاجی هاشم، هولێر.
محه‌مه‌دى مه‌حویى (2010)، مۆرفۆلۆجى به‌یه‌كداچوونى پێكهاته‌كانى مۆرفۆلۆجى كوردى، به‌ڵاوكردنه‌وه‌ى وه‌زاره‌تى خویندنى باڵا و توێژینه‌وه‌ى زانستى، سلێمانى.
وریا عه‌مه‌ر ئه‌مین (2004)، چه‌ند ئاسویه‌كى ترى زمانه‌وانى، به‌رگى یه‌كه‌م، چابخانه‌ى ئاراس، هه‌ولێر.
-2-1نامێن ئاكادیمی:
شێرزاد سه‌عید سه‌دیق (2008)، رسته‌ى زمانی كوردی به‌پێ تیوری (كاتیگوری و پێوانه‌ى هالیده‌ى)، نامه‌ی ماسته‌ر، زانكوی سه‌لاحه‌ددین، كولیچی زمان، هه‌ولێر.


-3-1گۆڤار و ڕۆژنامه‌:
سه‌باح ره‌شید قادر (2009)، تیورى مۆرفیم و هه‌ندێ دیارده‌ى مۆرفۆفۆنۆلۆجى كوردى، گۆڤارى زانسته‌ مرۆڤایه‌تییه‌كانى زانكوى سه‌لاحه‌ددین، ژ (24)، ل ل 38- 69.
-2 ب زمانێ عه‌ره‌بى:
مبارك مبارك (1995)، معجم المصطلحات الالسنية، الطبعة الاولى، دار الفكر اللبناني للنشر و الطباعة، بيروت.عبدالحميد غيث مروان (2009)، النظام الصرفي في اللغة العربية، الطبعة الاولى، جامعة الفاتح، كلية الاداب، تركيا.
-3 ب زمانێ فارسی:
ميترا بهمني باهمكاري دكتر ناصر رشيدي(1397)، فرهنط توصيفي اصطلاحات زبان شناسي، ضاث اول، تهران.

-4ب زمانێ ئینگلیزى:
-4ب زمانىَ ئينطليزى:
Crystalو D.(1991), Dictionary Of Linguistics & Phonetics, Third edition, Blackwell publishers, United Kingdom.
Crystal,D. (1985), An Introduction of Linguistics & Phonetics, Second edition, Basil Blackwell, Ltd.
Hasplemath .M(2002), Understanding Morphology, First published, Oxford University press, London.
Hockett .F(1947), Problem of Morphemic Analysis. Language 23: 229 – 242. Reproduced in Joos(ed.)1963.
Kattamba .F(1993), Morphology, Macmillan press. Landon.
Kattamba .F and Stanham .J(2006), Morphology, Second edition, Palgrave, Macmillan.
kosch .M(2004), The case of Zero and empty morphs, University of south Africa, PO Box 392, Pretoria 0003. Africa.
Mathews .P(1997), Oxford Concise Dictionary of Linguistics, First edition, University press in the UK.Palmar .F(1975), Grammar, First edition, Peguim Books.
Walfgang U. and others (1990), Contemporary Morphology, First edition, Berlin.
Published
2021-11-29
How to Cite
OMER, D. A., & AHMED, B. O. (2021). دیارده‌یا كه‌ره‌سته‌یێ بۆش د زمانێ كوردیدا. Journal of Duhok University, 24(2), 393-419. https://doi.org/10.26682/hjuod.2021.24.2.18
Section
Humanities and Social Sciences