(GIS) شیكردنەوەی تایبەتمەندییە هایدرۆمۆرفۆمترییەكانی ئاوزێڵی دۆڵی ئاوەسپی و كاریگەری لەسەر دروستبوونی دیاردەی لافاو بە بەكارهێنانی سیستەمی زانیارییە جوگرافییەكان

  • EIZADEEN JUMA DARWISH Presidency of Garmyan University , Kurdistan Region-Iraq
  • HEMEN NASRADEEN MUHAMMED AMEEN Dep. of Geography, collage of Education, Garmiyan University, Kurdistan Region-Iraq
  • DELPAAK AHMMED HAMAMIN Dep. of Geography, collage of Education, Garmiyan University, Kurdistan Region-Iraq
Keywords: هایدرۆمۆرفۆمتری ، ئاوزێڵی ئاوەسپی ، دیاردەی لافاو

Abstract

ئەم توێژینەوەیە لەبواری هایدرۆمۆرفۆمتری ئاوزێڵی دۆڵی ئاوەسپیدا كراوە، و تێیدا پشت بە فایلی مۆدێڵی بەرزی و نزمی (DEM-12.5m)ی ناوچەی لێكۆڵینەوە بەستراوە، و بەپرۆگرامی سیستەمی زانیارییە جوگرافییەكان (GIS) شیكردنەوەی بۆ كراوە. ئاوزێڵی دۆڵی ئاوەسپی دەكەوێتە ناوچەی نیمچە شاخاوی هەرێمی كوردستان لەباكوری ڕۆژهەڵاتی عێراق، یەكێكە لەلقە سەرەكییە ئاوپێدەرەكانی دەریاچەی عوزێم، كە لەباكوری ڕۆژهەڵاتیەوە زنجیرە چیای قەرەداغ دەبێتە هێڵی جیاكەرەوەی ئاویی لەگەڵ ئاوزێڵی دێوانە و لەڕۆژهەڵاتەوە بەشێك لەئاوزێڵی ڕووباری سیروان و لەڕۆژئاواشەوە ئاوزێڵی باسەڕە لەگەڵیدا هاوسنورن، ڕووبەرەكەی دەكاتە (1993,94)كم2، و لەپلەی شەشەمدا دەڕژێتە دەریاچەی عوزێمەوە. لەڕووی ئەسترۆنۆمییەوە دەكەوێتە نێوان دووبازنەی پانی (10=   40-   34° - 15=   18-   35°)ی باكور، نێوان دووهێڵی درێژی (45=  23-  44° - 10=  29-  45°)ی ڕۆژهەڵات، ئامانج لەم توێژینەوەیە خستنەڕووی تایبەتمەندییە مۆرفۆمترییەكان و ئاماژە هایدرۆلۆجییەكانیە لەئاوزێڵی دۆڵی ئاوەسپی، بەمەبەستی پێشبینیكردنی مەترسی ڕوودانی دیاردەی لافاو و خەمڵاندانی داهاتی ئاویی ساڵانە تێیدا. توێژینەوەكە گەیشتە ئەو ئەنجامەی كە لەسەر بنەمای تایبەتمەندییە مۆرفۆمتری و هایدرۆلۆجییەكان مەترسی ڕوودانی دیاردەی لافاوی لەناكاوی نییە، هەروەها داهاتی ئاویی ساڵانەی بەرزە و دەكرێت لەدروستكردنی بەنداودا سودی لێوەر بگیرێت

Downloads

Download data is not yet available.

References

Gajanan Ramteke, M. Kavitha, Hydro-Morphometric Analysis of Manair Basin for Water Resources Management, MAT Journals 2017, Journal of Water Resources & Pollution studies Volume2 Issue2, p245.
(*) كەمتر لە 5 كم2 بچووك)، (5 – 99 كم2 مامناوەند)، (100 – 1000 كم2 گەورە)، (زیاتر لە 1000 كم2 زۆرگەورە)، بڕوانە:
Zakai Sen, Wadi Hydrology, CRC Press, Taylor & Francis Group, New York, 2008, p.30.
جزا توفیق گالب واخرون، تحلیل الخصائص الجیومورفومتریه‌ فی حوچ وادی بابا عمر (دراسه‌ فی الجیومورفولوجیا التگبیقیه‌)، مجله‌ (زانكۆی سلێمانی) القسم (B) للعلوم الانسانیه‌، العدد 59، 2019، ص504-505.
N.K. Rana, The Indian Rivers, Scientific and Socio-Economic Aspects, Springer Nature, 2018, p 246.
Schumm, S. A. (1956), Evolution of Drainge Sysrems and Slopes in Badlands at Perth Amboy, New Jersey. Bulletin of the Geological Society of America, 67, 1956, pp.597-646.
N.K. Rana, op cit, p 246.
Horton, R. E. (1932), Drainage-Basin Characteristics. In Transactions, American Geophysical Union Yoorheesville, New York, 1932, pp. 350-361.
عزالدین جمعە درویش و ئەوانی تر، شیكردنەوەی تایبەتمەندییە هایدرۆمۆرفۆمترییەكانی ئاوزێڵی بەنداوی دێوانە و كاریگەری لەسەر دروستبوونی دیاردەی لافاو لەوەرزی بارانباریندا، گۆڤاری زانكۆی گەرمیان، خولی 6، ژمارە (4)، 2019، ل6
عزالدین جمعە درویش و ئەوانی تر، تایبەتمەندییە مۆرفۆمترییەكانی ئاوزێڵی ڕووباری ژاراوە، گۆڤاری زانكۆی ڕاپەڕین، خولی 3، ژمارە (7)، 2016، ل794.
هێرۆ نصرالدین محمد امین، هێمن نصرالدین محمد امین، شیكردنەوەیەكی ئاووهەوایی و جیۆمۆرفی بۆ ڕوودانی دیاردەی لافاو لە شاری كەلار و ناحیەی ڕزگاری، پێنجەمین كۆنفرانسی زانستی زانكۆی گەرمیان، ژمارەی تایبەت، 2019، ل462.
Smith, K.G., 1950, Standards for grading texture of erosional topography, Amer. J. Sci., 248: 655-668.
محمد مجدی ترب، التگور الجیومورفولوجی لحوچ وادی قصب، الجمعیه‌ الجغرافیه‌ العربیه‌، العدد30، 1999، ص272.
خلف حسین علی الدلیمی، علی خلیل خلف الجابری، استخدام الجیوماتكس فی دراسه‌ خصائص المورفومتریه‌ لاحواچ الاودیه‌ الجافه‌ (دراسه‌ تگبیقیه‌)، دار الصغا‌و للنشر والتوزیع، الگبعه‌ الاولى، 2018، ص159-160.
عدنان باقر النقاش، مهدی محمد علی الصحاف، الجیومورفولوجی، وزاره‌ التعلیم العالی والبحپ العلمی، مگبعه‌ جامعه‌ بغداد، بدون گبعه‌، بغداد، 1989، ص519.
سامی النوایسه‌ واخرون، التقیم الجیومورفولوجی لاراچی وادی الغفر لاغراچ التوسع العمرانی، مجله‌ اردنیه‌ للعلوم الاجتماعیه‌، المجلد المجلد 11، العدد1، 2018، ص95.
اسرا‌و عبدالحسین عباس، عبدالله صبار عبود، تقدیر حجم الجریان السگحی لاحواچ غرب بحیره‌ دربندیخان، مجله‌ الاداب، عدد 127، 2018، ص296.
عزالدین جمعە درویش و ئەوانی تر، شیكردنەوەی تایبەتمەندییە هایدرۆمۆرفۆمترییەكانی ئاوزێڵی بەنداوی دێوانە و كاریگەری لەسەر دروستبوونی دیاردەی لافاو لەوەرزی بارانباریندا، سەرچاوەی پێشوو، ل10.
علی حمزه‌ عبدالحسین الجوژری، هیدروجیومورفولوجیه‌ حوچ وادی ناشریان شرقی محافڤه‌ میسان، اگروحه‌ دكتوراه (غیر منشور)، جامعه‌ واسگ، كلیه‌ التربیه‌ للعلوم الانسانیه‌، 2019، ص170
افراح احمد علی الزهرانی، الخصائص الهیدرولوجیه‌ لحوچ وادی نعمان بمنگقه‌ المكه‌ المكرمه‌، المجله‌ المصریه‌ للتغیر البیئی، المجلد الپالپ عشر (1) مارس 2021، ص64.
جمیل عبد حمزه‌ العمری، تقییم جغرافی لاهم معادلات حساب الجریان السگحی فی الاحواچ المائیه‌، مجله‌ كلیه‌ التربیه‌ الاساسیه‌ للعلوم التربویه‌ والانسانیه‌، جامعه‌ بابل، العدد 42، 2019، ص877-878.
Published
2022-07-07
How to Cite
DARWISH, E. J., AMEEN , H. N. M., & HAMAMIN, D. A. (2022). (GIS) شیكردنەوەی تایبەتمەندییە هایدرۆمۆرفۆمترییەكانی ئاوزێڵی دۆڵی ئاوەسپی و كاریگەری لەسەر دروستبوونی دیاردەی لافاو بە بەكارهێنانی سیستەمی زانیارییە جوگرافییەكان . Journal of Duhok University, 25(1), 558-572. https://doi.org/10.26682/hjuod.2022.25.1.33
Section
Humanities and Social Sciences