سیمایێن ژیاننامێ د رۆمانێن ((شووپێن رۆندكان و سۆتنگەه))دا
Keywords:
ژیاننامە،زيندان، ئەنفال ، ژیانناما خۆدی، پەیمانا ژیاننامێ و رۆمان
Abstract
رۆمان ژانرەکێ ئەدەبییە، مفا ژ هەمی ژانرێن دی وەرگرتییە، ئەو جیهانەکا گەلەک بەرفرەهە و نێزیکی ژیانا خەلکی و جڤاکییە. ژیاننامەژی ڤەگێرانا ژیانا کەسەکییە و ئەو کەسەژی تاکەکە ژ جڤاکی، ل ڤێرێ دیاردبیت کو پەیوەندییەک باش دناڤبەرا رۆمانێ و ژیاننامێدا هەیە. دهێتە زانین گەلەک جاران رۆماننڤێس مفای ژ ژیانا خۆ یان یا کەسایەتییەکێ وەردگریت و د رۆمانا خۆدا بەرجەستە دکەت.
ئەڤ ڤەکولینە(سیمایێن ژیاننامێ د رۆمانێن "شووپێن رۆندکان" و "سۆتنگەه"ێدا). ژبلی دوو بەش و ئەنجامان، پێشەکییەکێ و کورتییەکێ ب هەرسێ زمانێن کوردی ، عەرەبی و ئنگلیزی و لیستا ژێدەر و پەراوێزان، بخۆڤە دگریت. د بەشێ ئێکێدا ژیاننامە هاتییە پێناسەکرن و باس ل هەردوو جۆران("ژیانناما خۆدی" و "ژیانناما یێ دی") هاتییەکرن، دیسان چەوانییا دەستنیشانکرنا رەگەزێن ژیاننامێ د رۆمانێدا و پەیمانا ژیاننامێ هاتینە باسکرن.
د بەشێ دوویێدا رۆمانێن "شووپێن رۆندکان" و "سۆتنگەه" بووینە کەرەستە بۆ ڤەکولینێ. ئەڤ بەشە دابەشی سەر دوو تەوەران بوویە. تەوەرێ ئێکێ لێگەریانە ل سیمایێن ژیاننامێ د رۆمانا "شووپێن رووندکان"دا، ئەوژی ب رێکا دەرازینکێن تێکستێ (دیاری و سۆپاسی و ...)دیسان ب رێکا بەراوردکرنەکێ د ناڤبەرا ژیانا ڤەگێری و نڤێسەری. ب ئەڤێ چەندێ دەست هاتییە دەینان ل سەر هندەک سیمایێن "ژیانناما خۆدی". بۆ "ژیانناما یێ دی" باس ل کەسایەتییا "بەدری"یێ هاتییە کرن کو دبیتە دایکا ڤەگێرێ رۆمانێ و رۆماننڤێسی ژی، هەر دیسان باس ل کەسایەتییا "ئەیوب"ی هاتییە کرن، ئەو ژی د بیتە برایێ رۆماننڤیسی و ڤەگێری.
د تەوەرێ دووێدا بۆ ب سەرهلبوونا "ژیانناما خۆدی" بەراوردکرنەک دناڤبەرا "بلند" ێ رۆماننڤێس و "سیابەندێ" ڤەگێر و کاراکتەرێ سەرەکی یێ رۆمانێ هاتییە کرن و پەیوەندی د ناڤبەرا ئەواندا هاتییە دیتن. بۆ "ژیانناما یێ دی"هاتییە چەسپاندن کو" "تاهر" و "حسێن" و" مشیر" د رۆمانێدا و ژ دەرڤەی رۆمانێ ئانکو د ژیانا راستەقینەدا هەبووینە، ب ئەڤێ چەندێ، دەست هاتییە دانان ل سەر سیمایێن ژیاننامێ.
د ئەنجاماندا دیاردبیت کو سیمایێن "ژیانناما خۆدی" و"ژیانناما یێ دی" د هەردوو رۆماناندا د هێنە دیتن و رەگەزێن "ژیانناما یێ دی" د رۆمانا "شووپێن رۆندکان" دا یا زالە و رەگەزێن "ژیانناما خۆدی" د رۆمانا "سۆتنگەه"دا یا زالە
Downloads
Download data is not yet available.
References
( )ناصر الحانی، المصطلح فی الادب الغربی، ، المكتبە العصریە، بیروت، 1986، ص76.
(2) ندی محمود مصطفی الشیب، فن السیرە الذاتیە فی اڵادب الفلسطینی بین (1992- 2002)، (رسالە ماجستیر)، مكتبە جامعە النجاح الوطنیە، نابلس، 2006، ص6.
(3)انیس المقدسی، فنون الادبیە و اعلامها فی النهضة العربية الحديثة، طبع2، دار العلم للملایین، بیروت، 1978، ص547.
(4)Oxford English Dictionary, Oxford, 1971. Biog
(5)محمد صابر عبيد، السيرة الذتية الشعريه- قراءة فى التجربة السيرية لشعراء الحداثة العربية، طبع1، اربد، عالم الكتب الحديث للنشر و لتوزيع، 2007، ص109.
(6)نعمە قەرەنی ئیسماعیل، هونەری ژیاننامەی خودی لە ئەدەبی كوردیدا (مەسعود محەمەد- پاكیزە رەفیق حلمی) وەك نموونە، كولیژی پەروەردە بۆ زانستە مرۆڤایەتیەكان، زانكۆی سەلاحەددین- هەولێر، 2010، ل4.
(7)عبداللە ابراهیم، موسوعە السرد العربی، طبع1، المۆسسە العربیە للدراسات و النشر، بیروت، 2005، ص174.
(8) إحسان عباس، فن السیرە، دار بیروت للطباعە والنشر، 1956، ص112.
(9)عزالدین اسماعیل (دكتور)، الادب و فنونه، دار الفكر العربی، الطبعە السابعە، 1978، ص282.
(10)مۆید عبدالستار، السیرە الذاتیە، ط1، الدار المنفی، لبنان، بیروت، 1996، ص29.
(11)جورج مای، السیرە الذاتیە، تعریب: أ. د. محمد القاضی وأ. د. عبدالله صولە، مكتبە اڵادب العربی، رؤیە للنشر والتوزیع، الطبعە الاولی، القاهرە، 2017، ص35.
(12)عبدالعزیز الشرف، أدب السیرە الذاتیە، ط1، مكتبە لبنان، الشركە المصریە العالمیە للنشر – لونجمان، 1992، ص37.
(13)محمد التونجی، المعجم المفصل فی اڵادب، ط2، دار الكتب العلمیە، بیروت، 1995، ص536.
(14)فیلیب لوجون، السیرە الذاتیە المیثاق والتاریخ اڵادبی، ترجمە وتقدیم: عمر حلی، المركز الثقافی العربی، ط1، بیروت، 1994، ص22.
(15)رەمەزان حەجی قادر، هەڤتێكستیی و تێكەلبوونا ژانرێن ئەدەبی د رۆمانێن (صدقی هروری) دا، ناما دکتورایێهاتییە پێشکێشکرن بو جڤاتا کولیژا زمانان زانکویا دهۆک ٢٠٢٢، ل158.
(16)گولستان بەدل محەمەد حەسەن، ژیننامەیا خوەیی وەك جۆرەكێ ئەدەبی (نوورەددین زازا) وەك نموونە. ، ضاثا ئيَكىَ، دةزطايىَ سثيريَز، ضاثخانةيا خانى، دهؤك، 2011، ل82-83.
(17)ممدوح فراج النابی، روایە السیرە الذاتیە فی مصر دراسە فی التأصیل و التشكیل، الهیئە العامە لقصور الثقافە، القاهرە، 2011، ص110.
(18)جلیلە طرطیر، رجع اڵاصدا‌ء فی تحلیل ونقد أصدا‌ء السیرە الذاتیە لنجیب محفوظ، المجلس الاعلی للثقافة، القاهرە، الكتاب اڵامل، 1997، ص45.
(19) ممدوح فراج النابی، روایە السیرە الذاتیە فی مصر دراسە فی التأصیل و التشكیل، المصدر السابق، ص118.
(20)عبدالفتاح الحجمری، عتبات النص، منشورات الرابطة، الدار البيضاء، المغرب 1996، ص26.
(21) ئەمین عبدالقادر، شیعرییەت د رۆمانێن سدقی هرۆری دا، دەزگایێ سپیرێز، دهۆك، 2008، ل9.
(22)رەمەزان حەجی قادر، هەڤتێكستیی و تێكەلبوونا ژانرێن ئەدەبی ، ژێدەرێ ناڤ هاتی، ل175.
(23) هزرڤان عەبدوللا، شووپێن رۆندكان (رۆمان)، وەشانێن ئێكەتیا نڤێسەرێن كورد تایێ دهۆك، دهۆك، 2011.
(24)هزرڤان عەبدوللا، شووپێن رۆندكان، وەشانێن ئێكەتیا نڤێسەرێن كوردتایێ دهۆك، دهۆك، 2011، ل3.
(25)هەمان ژێدەر و هەمان لاپەر.
(26)هەمان ژێدەر و هەمان لاپەر.
(27)محەمەد رەئوف، ئەنفال و رەهەندە سۆسیۆلۆجییەكان، چاپی یەكەم، چاپخانەی تیشك، سلێمانی، 2005، ل65.
(28)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی، ل4.
(29)دەستەكا پەڤێ، وەشانێن نڤیسەران، كۆڤارا پەیڤ، ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد تایێ دهۆك دەردئێخیت، ژمارە 58، دهۆك، 2011.
(30) ممدوح فراج النابی، روایە السیرە الذاتیە فی مصر دراسە فی التأصیل و التشكیل، المصدر السابق، ص112.
(31) مەبەست ژ (مامۆستای) عەبدولرەحمان مزوورییە، رۆماننڤێسی ئەڤ چەندە دگەلەک دانوستاندنيَد خۆدا دووپاتكرییە.
(32)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل40.
(33)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل49.
(34)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل50.
(35)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل43.
(36)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل43.
(37) هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل45.
(38)هزرڤان عەبدوللا، ، ژێدەرێ ناڤ هاتی ل72.
(39)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل57.
(40)ئێكەتیا نڤێسەران نابیتە كاراكتەر، لێ وەكو كەسایەتیەكا مەعنەوی خۆدان دیرۆك هەبوونا خۆ د واقعیدا ژی هەیە.
(41)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل42.
(42)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل50.
(43)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل50.
(44)لوقمان ئاسیهی، ل بەرتێهنا بەرسڤێن وان، كومەكا دیدارانن د گەل هندەك رەوشەنبیر و نڤیسكارێن كورد هاتینە بەستن (چاڤپێكەفتن د گەل هزرڤانی)، بەرگێ ئێكێ ژ وەشانێن ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد-دهۆك،2010، ل350.
(45)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل62.
(46)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل45.
(47)كارزان فةفى، ديدارا پۆیێتیکایێ دگەل هەلبەستڤان هزرڤان، کۆڤارا پۆیێتیکایێ، دەزگایێ سپیرێز یێ چآپ و وەشانێ، دهۆک، ژ٢، ٢٠٢٣،ل١٢٥-١٣٣.
(48)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل62.
(49)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل141.
(50)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل163.
(51)د پەیوەندییەک تەلەفۆنیدا ل هەیڤا ٥ سالا ٢٠٢٣ بەرێز" عەلی بەندی" د بەرسڤا پرسیارەکا مندا د بێژیت: "ئەیۆب" ئێک ژ ئەوان کەسایە یێن ل سەر کەیسا ئەنفالان شکایەت ل حوکۆمەتا عێراقێ کری و وەکۆ شاهد بەشدار بوویە د دادگەهکرنا سەرانێن بەغدا.
(52)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل52.
(53)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل369.
(54)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل321.
(55)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل314.
(56)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل120.
(57)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل124.
(58)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل135-136.
(59)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل221.
(60)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل230.
(61)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل304.
(62)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل319.
(63)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل324.
(64)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل395.
(65) ل سالا 2011 و ل چالاكییەكا ئێكەتییا نڤیسەران ئێڤارییەكا تایبەت بۆ خۆدانێن پەرتۆكێن ئێكەتییا نڤیسەران بەلاڤكرین رۆماننڤیس((هزرڤان)) و ((قارەمانێ رۆمانێ((ئەیۆب برجینی)) كو د بیتە برایێ هزرڤانێ رۆماننڤیس، باس ل ئەڤێ رۆمانێ و ئەوان رۆژێن ب سەرێ مللەتێ كورد هاتین د كەن.
(66)بلند محمد، سۆتنگەه، وەشانێن ئێکەتییا نڤیسەرێن کورد، دهۆک، ٢٠٠٥.
(67)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٢٦.
(68)بلند محمد، سۆتنگەه،ل296.
(69)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٤٠.
(70)بلند محمد، سۆتنگەه،ل163-164.
(71)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٥.
(72)بلند محمد، سۆتنگەه،ل212.
(73)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٥٧.
(74)بلند محمد، سۆتنگەه،ل281.
(75)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٢٨.
(76)بلند محمد، سۆتنگەه،ل24.
(77)بلند محمد، سۆتنگەه،ل72.
(78)بلند محمد، سۆتنگەه،ل48-49.
(79)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٤٦.
(80)بلند محمد، سۆتنگەه،ل60-61.
(81)بلند محمد، سۆتنگەه،ل108.
(82)بلند محمد، سۆتنگەه،ل109.
(83)بلند محمد، سۆتنگەه،ل68.
(84)وەكو هەڤال كاك بلندی گەلەك جاران باس ل زیندانێ و كەسێن د گەل و رەفتارا حوكۆمەتێ د گەل زیندانییان كرییە.
(85)بلند محمد، سۆتنگەه، ل9.
(86)بلند محمد، سۆتنگەه،ل11.
(87)بلند محمد، سۆتنگەه،ل36.
(88)بلند محمد، سۆتنگەه،ل37.
(89)بلند محمد، سۆتنگەه، ل149.
(90)بلند محمد، سۆتنگەه،ل95.
(91)بلند محمد، سۆتنگەه،ل65.
(92)بلند محمد، ئەدەبێ زیندانێ و ئەدەبیاتا کوردی، کۆڤارا مەتین،ژ ٢٣٥، وەشانێن ناڤەندا خانی، دهۆک،٢٠٢٣،ل١٠٦.
(93)جارەکێ بلند محمد ی گۆتە من ب راستی و ژ دەرڤەی رۆمانێ پێشمەرگەک ناڤێ ئەوی مشیر بوو و ب برینداری کەفتبوو دەستێ لەشکەرێ ئێراقێ و د گەل مە د زیندانێدا بوو، ئەو تۆشی گەلەک ئەشکەنجەدانێ د بوو. هەروەسان رزگار كێستەی، ل سالێن هەشتییان پێشمەرگەبوو. د پەیوەندییەك تەلەفونیدا ل گەل ڤەكولەری د بێژیت: ئەم ب سەرپەرشتییا حەمید خاستی ل چیایێ گارەی بووین، رۆژەكێ ئەم ل چیایێ گارەی بووین مە دیت چەند هەلیكوپتەرەك ل دەڤەرا قەدشێ یێ رەمیێ د كەن لێ مە چ ژێ نەدزانی كا چ شەرە تاكو ئەم نێزیك بوین شەر ب دیماهیك هاتبوو، شەهید و بریندار هەبوون و مشیر و كەسەكێ دی ب برینداری كەفتبوونە دەستێ لەشكەرێ عێراقێ. ئەڤەژی گرۆڤەیە كو ئەڤ كاراكتەرە ب راستی د كەتواریدا هەبوویە.
(94)بلند محمد، سۆتنگەه،ل261-262
(95)بلند محمد، سۆتنگەه،ل143.
(96)بلند محمد، سۆتنگەه،ل70-71.
(97)بلند محمد، سۆتنگەه،ل81.
(98) بلند محمد، سۆتنگەه،ل132.
(99)بلند محمد، سۆتنگەه،ل54.
ژێدەر
ب زمانێ کوردی:
ئەمین عبدالقادر، شیعرییەت د رۆمانێن سدقی هرۆری دا، دەزگایێ سپیرێز، دهۆك، 2008.
بلند محمد، سۆتنگەه، وةشانيَن ئيَكةتيا نظيسةريَن كورد تايىَ د هؤكىَ، 2005.
بلند محمد، ئەدەبێ زیندانێ و ئەدەبیاتا کوردی، کۆڤارا مەتین،ژ ٢٣٥، وەشانێن ناڤەندا خانی، دهۆک،٢٠٢٣
بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ.
كۆڤارا پەیڤ، ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد تایێ دهۆك دەردئێخیت، ژمارە 58، دهۆك، 2011.
رەمەزان حەجی قادر، هەڤتێكستیی و تێكەلبوونا ژانرێن ئەدەبی د رۆمانێن (صدقی هروری) دا، ناما دکتورایێهاتییە پێشکێشکرن بو جڤاتا کولیژا زمانان زانکویا دهۆک ٢٠٢٢.
گولستان بەدل محەمەد حەسەن، ژیننامەیا خوەیی وەك جۆرەكێ ئەدەبی (نوورەددین زازا) وەك نموونە. ، چاپا ئێکێ، دەزگایێ سپیرێز، چاپخانەیا خانى، دهؤك، 2011
لوقمان ئاسیهی، ل بەرتێهنا بەرسڤێن وان، كومەكا دیدارانن د گەل هندەك رەوشەنبیر و نڤیسكارێن كورد هاتینە بەستن، بەرگێ ئێكێ ژ وەشانێن ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد-دهۆك،2010.
محەمەد رەئوف، ئەنفال و رەهەندە سۆسیۆلۆجییەكان، چاپی یەكەم، چاپخانەی تیشك، سلێمانی، 2005.
نعمە قەرەنی ئیسماعیل، هونەری ژیاننامەی خودی لە ئەدەبی كوردیدا (مەسعود محەمەد- پاكیزە رەفیق حلمی) وەك نموونە، كولیژی پەروەردە بۆ زانستە مرۆڤایەتیەكان، زانكۆی سەلاحەددین- هەولێر، 2010.
هزرڤان عەبدوللا، شووپێن رۆندكان (رۆمان)، وەشانێن ئێكەتیا نڤێسەرێن كوردتایێ دهۆك، دهۆك، 2011.
ب زمانێ عەرەبی:
إحسان عباس، فن السیرە، دار بیروت للطباعە والنشر، 1956.
انیس المقدسی، فنون الادبیە و اعلامها فی النهضة العربية الحديثة، طبع2، دار العلم للملایین، بیروت، 1978.
جلیلە طرطیر، رجع اڵاصدا‌ء فی تحلیل ونقد أصدا‌ء السیرە الذاتیە لنجیب محفوظ، المجلس الاعلی للثقافة، القاهرە، الكتاب اڵامل، 1997.
جورج مای، السیرە الذاتیە، تعریب: أ. د. محمد القاضی وأ. د. عبدالله صولە، مكتبە اڵادب العربی، رؤیە للنشر والتوزیع، الطبعە الاولی، القاهرە، 2017.
عبدالعزیز الشرف، أدب السیرە الذاتیە، ط1، مكتبە لبنان، الشركە المصریە العالمیە للنشر – لونجمان، 1992.
عبدالفتاح الحجمری، عتبات النص، منشورات الرابطة، الدار البيضاء، المغرب 1996.
عبداللە ابراهیم، موسوعە السرد العربی، طبع1، المۆسسە العربیە للدراسات و النشر، بیروت، 2005. 8- 8- عزالدین اسماعیل (دكتور)، الادب و فنونه، دار الفكر العربی، الطبعە السابعە، 1978.
فیلیب لوجون، السیرە الذاتیە المیثاق والتاریخ اڵادبی، ترجمە وتقدیم: عمر حلی، المركز الثقافی العربی، ط1، بیروت، 1994.
محمد التونجی، المعجم المفصل فی اڵادب، ط2، دار الكتب العلمیە، بیروت، 1995.
ممدوح فراج النابی، روایە السیرە الذاتیە فی مصر دراسە فی التأصیل و التشكیل، الهیئە العامە لقصور الثقافە، القاهرە، 2011.
مۆید عبدالستار، السیرە الذاتیە، ط1، الدار المنفی، لبنان، بیروت، 1996.
ناصر الحانی، المصطلح فی الادب الغربی، ، المكتبە العصریە، بیروت، 1986.
ندی محمود مصطفی الشیب، فن السیرە الذاتیە فی اڵادب الفلسطینی بین (1992- 2002)، (رسالە ماجستیر)، مكتبە جامعە النجاح الوطنیە، نابلس، 2006.
ب زمانێ ئنگلیزی:
Oxford English Dictionary, Oxford, 1971. Biog shahi
دانوستاندن و پەیوەندیێن تەلەفۆنی:
دانوستاندن د گەل هزرڤان عەبدللای(بەردەوام ل ئێکەتییا نڤیسەران).
دانوستاندن د گەل بلند محمد(بەردەوام ل ئێکەتییا نڤیسەران).
پەیوەنرییا تەلەفۆنی د گەل رزگار کێستەی، هەڤا ٢ سالا ٢٠٢٣.
پەیوەندیا تەلەفۆنی د گەل عەلی بەندی، هەڤا ٥ ٢٠٢٣.
(2) ندی محمود مصطفی الشیب، فن السیرە الذاتیە فی اڵادب الفلسطینی بین (1992- 2002)، (رسالە ماجستیر)، مكتبە جامعە النجاح الوطنیە، نابلس، 2006، ص6.
(3)انیس المقدسی، فنون الادبیە و اعلامها فی النهضة العربية الحديثة، طبع2، دار العلم للملایین، بیروت، 1978، ص547.
(4)Oxford English Dictionary, Oxford, 1971. Biog
(5)محمد صابر عبيد، السيرة الذتية الشعريه- قراءة فى التجربة السيرية لشعراء الحداثة العربية، طبع1، اربد، عالم الكتب الحديث للنشر و لتوزيع، 2007، ص109.
(6)نعمە قەرەنی ئیسماعیل، هونەری ژیاننامەی خودی لە ئەدەبی كوردیدا (مەسعود محەمەد- پاكیزە رەفیق حلمی) وەك نموونە، كولیژی پەروەردە بۆ زانستە مرۆڤایەتیەكان، زانكۆی سەلاحەددین- هەولێر، 2010، ل4.
(7)عبداللە ابراهیم، موسوعە السرد العربی، طبع1، المۆسسە العربیە للدراسات و النشر، بیروت، 2005، ص174.
(8) إحسان عباس، فن السیرە، دار بیروت للطباعە والنشر، 1956، ص112.
(9)عزالدین اسماعیل (دكتور)، الادب و فنونه، دار الفكر العربی، الطبعە السابعە، 1978، ص282.
(10)مۆید عبدالستار، السیرە الذاتیە، ط1، الدار المنفی، لبنان، بیروت، 1996، ص29.
(11)جورج مای، السیرە الذاتیە، تعریب: أ. د. محمد القاضی وأ. د. عبدالله صولە، مكتبە اڵادب العربی، رؤیە للنشر والتوزیع، الطبعە الاولی، القاهرە، 2017، ص35.
(12)عبدالعزیز الشرف، أدب السیرە الذاتیە، ط1، مكتبە لبنان، الشركە المصریە العالمیە للنشر – لونجمان، 1992، ص37.
(13)محمد التونجی، المعجم المفصل فی اڵادب، ط2، دار الكتب العلمیە، بیروت، 1995، ص536.
(14)فیلیب لوجون، السیرە الذاتیە المیثاق والتاریخ اڵادبی، ترجمە وتقدیم: عمر حلی، المركز الثقافی العربی، ط1، بیروت، 1994، ص22.
(15)رەمەزان حەجی قادر، هەڤتێكستیی و تێكەلبوونا ژانرێن ئەدەبی د رۆمانێن (صدقی هروری) دا، ناما دکتورایێهاتییە پێشکێشکرن بو جڤاتا کولیژا زمانان زانکویا دهۆک ٢٠٢٢، ل158.
(16)گولستان بەدل محەمەد حەسەن، ژیننامەیا خوەیی وەك جۆرەكێ ئەدەبی (نوورەددین زازا) وەك نموونە. ، ضاثا ئيَكىَ، دةزطايىَ سثيريَز، ضاثخانةيا خانى، دهؤك، 2011، ل82-83.
(17)ممدوح فراج النابی، روایە السیرە الذاتیە فی مصر دراسە فی التأصیل و التشكیل، الهیئە العامە لقصور الثقافە، القاهرە، 2011، ص110.
(18)جلیلە طرطیر، رجع اڵاصدا‌ء فی تحلیل ونقد أصدا‌ء السیرە الذاتیە لنجیب محفوظ، المجلس الاعلی للثقافة، القاهرە، الكتاب اڵامل، 1997، ص45.
(19) ممدوح فراج النابی، روایە السیرە الذاتیە فی مصر دراسە فی التأصیل و التشكیل، المصدر السابق، ص118.
(20)عبدالفتاح الحجمری، عتبات النص، منشورات الرابطة، الدار البيضاء، المغرب 1996، ص26.
(21) ئەمین عبدالقادر، شیعرییەت د رۆمانێن سدقی هرۆری دا، دەزگایێ سپیرێز، دهۆك، 2008، ل9.
(22)رەمەزان حەجی قادر، هەڤتێكستیی و تێكەلبوونا ژانرێن ئەدەبی ، ژێدەرێ ناڤ هاتی، ل175.
(23) هزرڤان عەبدوللا، شووپێن رۆندكان (رۆمان)، وەشانێن ئێكەتیا نڤێسەرێن كورد تایێ دهۆك، دهۆك، 2011.
(24)هزرڤان عەبدوللا، شووپێن رۆندكان، وەشانێن ئێكەتیا نڤێسەرێن كوردتایێ دهۆك، دهۆك، 2011، ل3.
(25)هەمان ژێدەر و هەمان لاپەر.
(26)هەمان ژێدەر و هەمان لاپەر.
(27)محەمەد رەئوف، ئەنفال و رەهەندە سۆسیۆلۆجییەكان، چاپی یەكەم، چاپخانەی تیشك، سلێمانی، 2005، ل65.
(28)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی، ل4.
(29)دەستەكا پەڤێ، وەشانێن نڤیسەران، كۆڤارا پەیڤ، ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد تایێ دهۆك دەردئێخیت، ژمارە 58، دهۆك، 2011.
(30) ممدوح فراج النابی، روایە السیرە الذاتیە فی مصر دراسە فی التأصیل و التشكیل، المصدر السابق، ص112.
(31) مەبەست ژ (مامۆستای) عەبدولرەحمان مزوورییە، رۆماننڤێسی ئەڤ چەندە دگەلەک دانوستاندنيَد خۆدا دووپاتكرییە.
(32)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل40.
(33)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل49.
(34)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل50.
(35)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل43.
(36)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل43.
(37) هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل45.
(38)هزرڤان عەبدوللا، ، ژێدەرێ ناڤ هاتی ل72.
(39)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل57.
(40)ئێكەتیا نڤێسەران نابیتە كاراكتەر، لێ وەكو كەسایەتیەكا مەعنەوی خۆدان دیرۆك هەبوونا خۆ د واقعیدا ژی هەیە.
(41)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل42.
(42)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل50.
(43)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل50.
(44)لوقمان ئاسیهی، ل بەرتێهنا بەرسڤێن وان، كومەكا دیدارانن د گەل هندەك رەوشەنبیر و نڤیسكارێن كورد هاتینە بەستن (چاڤپێكەفتن د گەل هزرڤانی)، بەرگێ ئێكێ ژ وەشانێن ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد-دهۆك،2010، ل350.
(45)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل62.
(46)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل45.
(47)كارزان فةفى، ديدارا پۆیێتیکایێ دگەل هەلبەستڤان هزرڤان، کۆڤارا پۆیێتیکایێ، دەزگایێ سپیرێز یێ چآپ و وەشانێ، دهۆک، ژ٢، ٢٠٢٣،ل١٢٥-١٣٣.
(48)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل62.
(49)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل141.
(50)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل163.
(51)د پەیوەندییەک تەلەفۆنیدا ل هەیڤا ٥ سالا ٢٠٢٣ بەرێز" عەلی بەندی" د بەرسڤا پرسیارەکا مندا د بێژیت: "ئەیۆب" ئێک ژ ئەوان کەسایە یێن ل سەر کەیسا ئەنفالان شکایەت ل حوکۆمەتا عێراقێ کری و وەکۆ شاهد بەشدار بوویە د دادگەهکرنا سەرانێن بەغدا.
(52)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل52.
(53)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل369.
(54)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل321.
(55)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل314.
(56)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل120.
(57)هزرڤان عەبدوللا، ژێدەرێ ناڤ هاتی ، ل124.
(58)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل135-136.
(59)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل221.
(60)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل230.
(61)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل304.
(62)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل319.
(63)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل324.
(64)هزرڤان عەبدوللا، هەمان ژێدەر ، ل395.
(65) ل سالا 2011 و ل چالاكییەكا ئێكەتییا نڤیسەران ئێڤارییەكا تایبەت بۆ خۆدانێن پەرتۆكێن ئێكەتییا نڤیسەران بەلاڤكرین رۆماننڤیس((هزرڤان)) و ((قارەمانێ رۆمانێ((ئەیۆب برجینی)) كو د بیتە برایێ هزرڤانێ رۆماننڤیس، باس ل ئەڤێ رۆمانێ و ئەوان رۆژێن ب سەرێ مللەتێ كورد هاتین د كەن.
(66)بلند محمد، سۆتنگەه، وەشانێن ئێکەتییا نڤیسەرێن کورد، دهۆک، ٢٠٠٥.
(67)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٢٦.
(68)بلند محمد، سۆتنگەه،ل296.
(69)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٤٠.
(70)بلند محمد، سۆتنگەه،ل163-164.
(71)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٥.
(72)بلند محمد، سۆتنگەه،ل212.
(73)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٥٧.
(74)بلند محمد، سۆتنگەه،ل281.
(75)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٢٨.
(76)بلند محمد، سۆتنگەه،ل24.
(77)بلند محمد، سۆتنگەه،ل72.
(78)بلند محمد، سۆتنگەه،ل48-49.
(79)بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ، ل٤٦.
(80)بلند محمد، سۆتنگەه،ل60-61.
(81)بلند محمد، سۆتنگەه،ل108.
(82)بلند محمد، سۆتنگەه،ل109.
(83)بلند محمد، سۆتنگەه،ل68.
(84)وەكو هەڤال كاك بلندی گەلەك جاران باس ل زیندانێ و كەسێن د گەل و رەفتارا حوكۆمەتێ د گەل زیندانییان كرییە.
(85)بلند محمد، سۆتنگەه، ل9.
(86)بلند محمد، سۆتنگەه،ل11.
(87)بلند محمد، سۆتنگەه،ل36.
(88)بلند محمد، سۆتنگەه،ل37.
(89)بلند محمد، سۆتنگەه، ل149.
(90)بلند محمد، سۆتنگەه،ل95.
(91)بلند محمد، سۆتنگەه،ل65.
(92)بلند محمد، ئەدەبێ زیندانێ و ئەدەبیاتا کوردی، کۆڤارا مەتین،ژ ٢٣٥، وەشانێن ناڤەندا خانی، دهۆک،٢٠٢٣،ل١٠٦.
(93)جارەکێ بلند محمد ی گۆتە من ب راستی و ژ دەرڤەی رۆمانێ پێشمەرگەک ناڤێ ئەوی مشیر بوو و ب برینداری کەفتبوو دەستێ لەشکەرێ ئێراقێ و د گەل مە د زیندانێدا بوو، ئەو تۆشی گەلەک ئەشکەنجەدانێ د بوو. هەروەسان رزگار كێستەی، ل سالێن هەشتییان پێشمەرگەبوو. د پەیوەندییەك تەلەفونیدا ل گەل ڤەكولەری د بێژیت: ئەم ب سەرپەرشتییا حەمید خاستی ل چیایێ گارەی بووین، رۆژەكێ ئەم ل چیایێ گارەی بووین مە دیت چەند هەلیكوپتەرەك ل دەڤەرا قەدشێ یێ رەمیێ د كەن لێ مە چ ژێ نەدزانی كا چ شەرە تاكو ئەم نێزیك بوین شەر ب دیماهیك هاتبوو، شەهید و بریندار هەبوون و مشیر و كەسەكێ دی ب برینداری كەفتبوونە دەستێ لەشكەرێ عێراقێ. ئەڤەژی گرۆڤەیە كو ئەڤ كاراكتەرە ب راستی د كەتواریدا هەبوویە.
(94)بلند محمد، سۆتنگەه،ل261-262
(95)بلند محمد، سۆتنگەه،ل143.
(96)بلند محمد، سۆتنگەه،ل70-71.
(97)بلند محمد، سۆتنگەه،ل81.
(98) بلند محمد، سۆتنگەه،ل132.
(99)بلند محمد، سۆتنگەه،ل54.
ژێدەر
ب زمانێ کوردی:
ئەمین عبدالقادر، شیعرییەت د رۆمانێن سدقی هرۆری دا، دەزگایێ سپیرێز، دهۆك، 2008.
بلند محمد، سۆتنگەه، وةشانيَن ئيَكةتيا نظيسةريَن كورد تايىَ د هؤكىَ، 2005.
بلند محمد، ئەدەبێ زیندانێ و ئەدەبیاتا کوردی، کۆڤارا مەتین،ژ ٢٣٥، وەشانێن ناڤەندا خانی، دهۆک،٢٠٢٣
بلند محمد، حوجرەیێن بێدەنگیێ ژ ئەدەبێ زیندانێ ، دەست نڤیسە و ئامادەیە بۆ چاپێ.
كۆڤارا پەیڤ، ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد تایێ دهۆك دەردئێخیت، ژمارە 58، دهۆك، 2011.
رەمەزان حەجی قادر، هەڤتێكستیی و تێكەلبوونا ژانرێن ئەدەبی د رۆمانێن (صدقی هروری) دا، ناما دکتورایێهاتییە پێشکێشکرن بو جڤاتا کولیژا زمانان زانکویا دهۆک ٢٠٢٢.
گولستان بەدل محەمەد حەسەن، ژیننامەیا خوەیی وەك جۆرەكێ ئەدەبی (نوورەددین زازا) وەك نموونە. ، چاپا ئێکێ، دەزگایێ سپیرێز، چاپخانەیا خانى، دهؤك، 2011
لوقمان ئاسیهی، ل بەرتێهنا بەرسڤێن وان، كومەكا دیدارانن د گەل هندەك رەوشەنبیر و نڤیسكارێن كورد هاتینە بەستن، بەرگێ ئێكێ ژ وەشانێن ئێكەتیا نڤیسەرێن كورد-دهۆك،2010.
محەمەد رەئوف، ئەنفال و رەهەندە سۆسیۆلۆجییەكان، چاپی یەكەم، چاپخانەی تیشك، سلێمانی، 2005.
نعمە قەرەنی ئیسماعیل، هونەری ژیاننامەی خودی لە ئەدەبی كوردیدا (مەسعود محەمەد- پاكیزە رەفیق حلمی) وەك نموونە، كولیژی پەروەردە بۆ زانستە مرۆڤایەتیەكان، زانكۆی سەلاحەددین- هەولێر، 2010.
هزرڤان عەبدوللا، شووپێن رۆندكان (رۆمان)، وەشانێن ئێكەتیا نڤێسەرێن كوردتایێ دهۆك، دهۆك، 2011.
ب زمانێ عەرەبی:
إحسان عباس، فن السیرە، دار بیروت للطباعە والنشر، 1956.
انیس المقدسی، فنون الادبیە و اعلامها فی النهضة العربية الحديثة، طبع2، دار العلم للملایین، بیروت، 1978.
جلیلە طرطیر، رجع اڵاصدا‌ء فی تحلیل ونقد أصدا‌ء السیرە الذاتیە لنجیب محفوظ، المجلس الاعلی للثقافة، القاهرە، الكتاب اڵامل، 1997.
جورج مای، السیرە الذاتیە، تعریب: أ. د. محمد القاضی وأ. د. عبدالله صولە، مكتبە اڵادب العربی، رؤیە للنشر والتوزیع، الطبعە الاولی، القاهرە، 2017.
عبدالعزیز الشرف، أدب السیرە الذاتیە، ط1، مكتبە لبنان، الشركە المصریە العالمیە للنشر – لونجمان، 1992.
عبدالفتاح الحجمری، عتبات النص، منشورات الرابطة، الدار البيضاء، المغرب 1996.
عبداللە ابراهیم، موسوعە السرد العربی، طبع1، المۆسسە العربیە للدراسات و النشر، بیروت، 2005. 8- 8- عزالدین اسماعیل (دكتور)، الادب و فنونه، دار الفكر العربی، الطبعە السابعە، 1978.
فیلیب لوجون، السیرە الذاتیە المیثاق والتاریخ اڵادبی، ترجمە وتقدیم: عمر حلی، المركز الثقافی العربی، ط1، بیروت، 1994.
محمد التونجی، المعجم المفصل فی اڵادب، ط2، دار الكتب العلمیە، بیروت، 1995.
ممدوح فراج النابی، روایە السیرە الذاتیە فی مصر دراسە فی التأصیل و التشكیل، الهیئە العامە لقصور الثقافە، القاهرە، 2011.
مۆید عبدالستار، السیرە الذاتیە، ط1، الدار المنفی، لبنان، بیروت، 1996.
ناصر الحانی، المصطلح فی الادب الغربی، ، المكتبە العصریە، بیروت، 1986.
ندی محمود مصطفی الشیب، فن السیرە الذاتیە فی اڵادب الفلسطینی بین (1992- 2002)، (رسالە ماجستیر)، مكتبە جامعە النجاح الوطنیە، نابلس، 2006.
ب زمانێ ئنگلیزی:
Oxford English Dictionary, Oxford, 1971. Biog shahi
دانوستاندن و پەیوەندیێن تەلەفۆنی:
دانوستاندن د گەل هزرڤان عەبدللای(بەردەوام ل ئێکەتییا نڤیسەران).
دانوستاندن د گەل بلند محمد(بەردەوام ل ئێکەتییا نڤیسەران).
پەیوەنرییا تەلەفۆنی د گەل رزگار کێستەی، هەڤا ٢ سالا ٢٠٢٣.
پەیوەندیا تەلەفۆنی د گەل عەلی بەندی، هەڤا ٥ ٢٠٢٣.
Published
2023-06-20
How to Cite
KADER, R. H. (2023). سیمایێن ژیاننامێ د رۆمانێن ((شووپێن رۆندكان و سۆتنگەه))دا. Journal of Duhok University, 26(1), 646-664. https://doi.org/10.26682/hjuod.2023.26.1.40
Section
Humanities and Social Sciences
It is the policy of the Journal of Duhok University to own the copyright of the technical contributions. It publishes and facilitates the appropriate re-utilize of the published materials by others. Photocopying is permitted with credit and referring to the source for individuals use.
Copyright © 2017. All Rights Reserved.
