The Reflection of Humanism in Ezidy Religion Literature; Verses (Qawl) as Samples

  • Shamal Khamo Khudhr سةروكاتيا زانكوييَ، زانكوَيا دهوك، هةريَما كوردستانيَ – عيراق
Keywords: هيومانيزم, ئيَزدي و ئيَزديياتى, ئةدةبياتا ئؤلى يائيَزدييان, قةول و سةبةقة

Abstract

Humanism, in essence, came to existence for that direct religious message that fosters and focuses on human, humanity, and love. This means that humanism attempted to rescue that spiritual message which for the sake of man’s dignity, sacredness, and conservation of man’s life came to existence. Humanism is the complementarity of the essence and message of all religions regarding  co-existence and accepting one another. In the social discourse and life of Ezidies, Humanism is the reflection of beauty and natural laws that are set forth in the holy verses of Ezidies. This is indicative of the fact that Ezidies derive their love for others from nature which means that the nature and essence of all of us is the same. In different ways has humanism been  referred to as a fundamental principle for Ezidies and all people in the holy verses of Ezidies in order them to avoid hypocrisy, grudge, and injustice. In summary, Ezidy verses place emphasis on co-existence, justice, respect, man’s dignity, elimination of discrimination made on basis of differences in beliefs and ideologies. This has led the Ezidy individual to think merely of Humanism.

 

Downloads

Download data is not yet available.

References

 پوكنەرب.تراویك: میژووی ئەدەبیاتی جیهان، و: حەمە كریم عارف، بەرگی دووەم، چاپی یەكەم، چاپخانەی خانی، دهوك، 2008.
 خانا ئۆمەر خالی: ئێزدیاتی جڤاك و سەمبول و ریتۆل و میت، وەرگێران ژ ئینگلیزی: ئەرگین ئۆپەنگین، گوهورینا ژپیتێن لاتینی كوڤان خانكی، هەولێر 2011.
 خدری َسلێمان وخەلیلێ‌ جندی: ئێزدیاتی لبەر رۆشنایا هندەك تێكستێد ئاینێ‌ ئێزدی یان، چاپخانەی كوری زانیاری كورد، بەغدا، 1979.
 د.خەلیل جندی رەشو: پەرن ژئەدەبێ‌ دینێ‌ ئێزدیان ،چاپا دووێ‌، دەزگەهێ‌ سپیرێز- دهوك، چاپخانا جەم، توركیا، 2013.
 خوزە گالیندۆ – هێكتۆر زاگاڵ: فەلسەفەی ئەخلاق، و: سەعید كاكی، بەرێوەبەرایەتی چایحانەی رۆشەنبیری – هەولێر، 2013.
 رێزان شڤان ، هیومانیزم دهوزانا نوی یا كوردی دا ، چاپا ئێكێ، ژوەشانێن رێڤەبەریا چاپ و بەلاڤكرنێ – دهوك، ، 2012.
 رێسان حەسەن : ئێزدیاتی دمەم وزینا خانی دا، چاپا ئێكێ‌، ژوەشانێن بنگەهێ‌ لالش ، چاپخانا خەبات، دهوك،2004.
 زاراوەی ئەدەبی: ئامادەكردنی لیژنەی ئەدەب لە كوری زانیاری كوردستان، چاپی یەكەم، بلاوكراوەی كوری زانیاری كوردستان، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە، هەولێر 2006.
 سارا فلۆوەرز: چاكسازیی ئایینی، و: هەژار رەحیمی، چاپی یەكەم، دەزگای توێژینەوە و بڵاوكردنەوەی موكریانی، چاپحانەی خانی،دهوك.
 سعید خدیدە: سیاسەتا دەولەتا عوسمانی بەرامبەر كوردێن ئێزدی دسەدێ نوزێ زاینی دا، چاپا ئێكێ‌، چاپخانا هاوار، دهوك 2015.
 شێخ فەخرێ‌ ئادیان فەیلەسوف و خاسێ‌ ئولا ئێزدیان، مالا ئێزدیان ئولدنبورگ، ڤەگوهاستن ژتیپێن لاتینی:صالح جاسم عوسمان، چاپا ئێكێ‌، بنگەهێ‌ لالش، دهوك، 2011.
 شەمۆ قاسم دنانی: چەند تێكستێن پیرۆز یێن ئۆلا ئێزدیان، بەرگێ‌ ئێكێ، دووێ ژوەشانێن بنگەهی َلالش یێ‌ رەوشنبیری وكومەلایەتی، چاپخانەیا هاوار، دهوك، 2013.
 فرانسوا گزاڤیێ‌ لۆڤا : كوردستان وەلاتی خودا مێژووی پێكەوەی كوردی، چاپا ئێكێ‌.
 كوڤان خانكی، هزر و فەلسەفە د ئەدبێ دینێ ئێزدیان دا، ژوەشانێن بنگەهێ لالش، چاپا ئێكێ، چاپخانەیا هاوار، دهوك 2016.
 موحسین ئەحمەد عومەر: فەرهەنگی ئەدەبی، چاپی یەكەم، وەشانی رەخنەی چاودێر، چاپخانەی حەمدی، سلیمانی،2012.
 نەجم ئەلوەنی: ئاینی ئێزیدی لەنیوان چەند جەمسەری وبروای یەكتاپەرستیدا، لێكولینوەیەكی مێژووی كومەلایەتییە، چاپی یەكەم، چاپخانەی زانكۆی سەلاحەددین، هەولێر، 2009.
 هاشم سالح، سەرەتایەك دەربارەی ڕۆشنگەری ئەوروپی، و: شوان ئەحمەد، چاپیی یەكەم، چاپ و بڵاوكردنەوەی چاپخانەی ڕەنج، سلێمانی، 2007.
ب- ب زمانێ عەرەبی:
-ازاد سعيد سمو: اليزيدية دراسة حول اشكالية التسمية، الطبعة الاولي، دار الزمان، دمشق، 2009.
-أندرية لالاند:موسوعة لالاند الفلسفية، ت:خليل حمد خليل، المجلد2، منشورات عويدات، بيروت، ط1، 1996.
- خليل جندي: نحو معرفة حقيقة الديانة الايزيدية، الطبعة الاولي منشورات رابوون، اوبسالا، سويد، 1998.-جون طيست: الحياة بين الكورد .. تاريخ الايزدين، ترجمة: عماد جميل مزوري، الطبعة الاولي، دار سبيريز، مطبعة وزارة التربية،اربيل 2005.
 شمو قاسم دناني: مشاهير من الكورد الايزيدين، الطبعة الاولي، من منشورات مركزلالش الثقافي و الاجتماعي، مطبعة خبات، دهوك، 2005.
 عزالدين سليم باقسري: مةرطةه، الايزيدية، الاصل، التسمية، المفاهيم، الطقوس، المراسيم والنصوص الدينية، الطبعة الاولي، مطبعة خةبات، دهوك،2003.
-كاظم حبيب: الايزدية ديانة قديمة تقاوم نؤائب الزمن، الطبة الاولي، دار ئاراس للطباعة و النشر، مطبعة وزارة التربية، اربيل، 3003.
-كارين ارمسترونغ: الله والانسان (علي امتداد 4000 سنة من ابراهيم الخليل حتي العصر الحاضر) الطبعةالاولي، دمشق 1996.
-ممو فرحان عثمان: دراسات و مباحث في الفلسفة و ماهية الديانة الايزيدية، تقديم و مراجعة: الاستاذ الدكتور عبدالفتاح علي البوتاني، الطبعة الاولي، من اصدارات مركز الابحاث العلمية و الدراسات الكوردية - جامعة دهوك،2013.
دوو: گوتار و ڤەكولین:
1- گوڤار
أ- ب زمانێ كوردی
-بەدەل فەقیر حەجی: هەڤركیا شەمسانیێ‌ و ئادانیێ‌ و قاتانیێ‌ لسەر میراتیا ئێزدیان، گوڤارا لالش، ژمارە 22، دهوك، نیسان، 2005.
-خێری بوزانی: قەولێ‌ پەدشای، گوڤارالالش، ژمارە 8، دهوك، 1997.
-خێری بوزانی: قەولێ‌ شەقەسەری، گوڤارا لالش، ژمارە 8، دهوك، 1997.
-خێری بوزانی: هەمان ژێدەر.
-خیری شنگالی: ئاینی ئێزدی هەمیشە ئاشتی خوازە، گوڤارا مەحفەل، ژمارە 8، چاپخانا هاوار، دهوك 2012.
-رێسان حەسەن: گرنگیا قەولان دئێزدیاتیێ‌ دا، گوڤارا لالش، ژمارە24، دهوك، ئایار، 2006.
-سەلام ناوحۆش: ئێزدیاتی و زمانی ئاین و نەتەوەیی، گوڤارا لالش، ژمارە 31، دهوك، پاییزا 2010.
-شێخ عەلۆ خەلەف: قەولێ‌ مشتاقی سێ‌ بۆربوم، گوڤارالالش، ژمارە11، دهوك، تەباخا 1999.
-شەرۆ ابراهیم كشتو: قەولێ‌ نەفسێ‌، گوڤارا لالش، ژمارە20، دهوك، چریا ئێكێ‌ 2003.
-عدنان خێراڤای: قەولێ سەبرێ: گوڤارا لالش، ژمارە 36، دهوك، 2012 .
-كوڤان رێسان حەسەن و علی جوقی عیدو: ڕۆلێ ژنا ئێزدی دبوارێن جڤاكی و ئەدەبیاتا دینێ ئێزدیاندا، گوڤارا زانكویا دهوك پەربەندا 19 ژمارە 1 (زانستێن مروڤایەتی و كومەلناسی، 2016.
-مشور شەمو: قەولێ سلاڤێت مەلكێ‌ كەریم، گوڤارا لالش ژمارە 11، دهوك 1999.
ب- لاتینی و عەرەبی
 Şêx 'eluxelf: qewlêbedîlaxedara, ,govaralalş jimare14, , dihok, kanûna êkê,2000 L.18
-قاسم میرزا الجندی: ایزی و ایزیدی فی التسمیە و التاریخ و فی الاقوال و الادعیە الایزیدیە، مجلە لالش عدد 39، دهوك شتا‌و 2013.
سێ: نامەیێن ئەكادمی:
 كوڤان رێسان حەسەن: هزر و فەلسەفە دقەولێن ئێزدی یان دا و كارتێكرنا وان لسەر هوزانا كەڤن و نوی یا كوردی ب نمونەیێن (جزیری، خانی، جگەرخوین و تیرێژ) نامەیا ماستەرێ‌ بۆ فاكولتی زاستێن مروڤایەتی - زانكۆیا زاخۆ، 2013.
Published
2019-08-06
How to Cite
Khamo Khudhr, S. (2019). The Reflection of Humanism in Ezidy Religion Literature; Verses (Qawl) as Samples. Journal of Duhok University, 21(2), 207-232. Retrieved from https://journal.uod.ac/index.php/uodjournal/article/view/299