ژیاننامه‌ د ڕۆمانا “كورێ زنارێ سه‌ربلند” دا

  • ABDI HAJI MOHAMMED Dept. of Kurdish Language, College of Basic Education, University of Duhok, Kurdistan Region -Iraq
  • RAMADAN HAJI QADER Dept. of Kurdish Language, College of Basic Education, University of Duhok, Kurdistan Region -Iraq
Keywords: ژیانناما خۆدى، ژیانناما بابه‌تى، ڕۆمان، ده‌رازینكێن تێكستێ، گرێبه‌ستا تێكستێ

Abstract

ژیاننامه‌ ژانڕه‌كێ ئه‌ده‌بى یێ سه‌ربه‌خۆیه‌ باس ل ژیانا كه‌سایه‌تیه‌كێ ناڤداردكه‌ت، نڤێسینا مێژوویێ و چێژ وه‌رگرتنا چیرۆكێ د ئێك به‌رهه‌مدا كومدكه‌ت. ئه‌وێ و ڕۆمانێ ژ لایێ ناڤه‌رۆكێ ڤه‌ تێكه‌لییه‌كا به‌رفره‌ه د گه‌ل ئێك دا هه‌یه‌.
ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه‌ ل بن ناڤ و نیشانێن(ژیاننامه‌ د ڕۆمانا "كورێ زنارێ سه‌ربلند" دا) ، باس ل چه‌وانییا ده‌ستنیشانكرنا ژیاننامێ د ڕۆمانێ دا د كه‌ت و جه‌خت ل ئه‌وێ چه‌ندێ د كه‌ت كو ژ بلى ڕۆمانێ، بیره‌وه‌رى، رۆژانه‌، دانپێدان، نامه‌ و مێژوو چه‌ند فورمه‌كێن نێزیكى ژیاننامێ نه‌. چه‌ند شه‌نگه‌سته‌یه‌ك یێن هه‌ین خوێنده‌ڤان دشێت ب ڕێكا وان بزانیت ئایا ڕۆماننڤێسى ئه‌و به‌رهه‌م ژ ئاشۆپا خۆ دروستكرییه‌ یان ژى ژ ژیانا خۆ و كه‌توارى وه‌رگرتییه‌. د ڕۆمانا “كورێ زنارێ سه‌ربلند” دا ب ڕێكا ده‌رازینكێن تێكستێ( ناڤونیشان، دیارى، پێشه‌كى، چاڤپێكه‌ڤتن و دانوستاندن... هتد). دیسان شه‌نگه‌سته‌یێن ( پالده‌ر، ململانێ، راستى و ئاشۆپ، راستگۆیى و نامه‌)رۆله‌كێ گرنگ دگێرن بۆ ده‌ستنیشانكرنا ژیاننامێ د ئه‌ڤێ ڕۆمانێ دا. ژلایێ ڕۆماننڤێسڤه‌ ئاماژه‌یێن هه‌ین، كو به‌شه‌ك ژ ژیان و سه‌ربۆرا وى و ب مفا وه‌رگرتن ژ سه‌ربۆرا چه‌ند كه‌سایه‌تیه‌كێن دى د شۆره‌شا كوردی دا یێن تێكهه‌لى ڕویدانێن ڕۆمانێ بووین

Downloads

Download data is not yet available.

References

( 1 ) لویس معلوف، المنجد فی اللغه‌ و الاعلام، دار الشروق، بیروت، 1986، ص368.
(2) یحیى عبدالكریم، الترجمه‌ الژاتیه‌ فی اڵادب العربی الحدیپ، مگبعه‌ السعاده‌، 1997، ص31.
(3) ناصر الحانى، المصگلح فی الادب الغربی، المكتبه‌ العصریه‌، بیروت، 1986، ص76.
(4) محمد صابر عبید، السیره‌ الژتیه‌ الشعریه- قرا‌وه‌ فى التجربه‌ السیریه‌ لشعرا‌و الحداپه‌ العربیه‌، گبع1، ارید عالم الكتب الحدیپ للنشر و لتوزیع، 2007، ص109.
(5) ندى محمود مصگفى الشیب، فن السیره‌ الژاتیه‌ فی اڵادب الفلسگینی بین (1992- 2002)، (رساله‌ ماجستیر غیر منشوره‌)، مكتبه‌ جامعه‌ النجاح الوگنیه‌، نابلس، 2006 ، ص6.
(6) انیس المقدسى، فنون الادبیه‌ و اعلامها فى النهچه‌ العربیه‌ الحدیپه‌، گبع2، دار العلم للملایین، بیروت، 1978، ص547.
(7) گولستان به‌دل محه‌مه‌د حه‌سه‌ن، ژیننامه‌یا خوه‌یى وه‌ك جۆره‌كێ ئه‌ده‌بى (نووره‌ددین زازا) وه‌ك نموونه‌، چاپا ئێكێ، ده‌زگایێ سپیرێز، چاپخانه‌یا خانى، دهۆك، 2011،ل80.
(8) عبدالله‌ ابراهیم، موسوعه‌ السرد العربى، گبع1، المۆسسه‌ العربیه‌ للدراسات و النشر، بیروت، 2005، ص174.
(9) عبداللگیف الحدیدی، فن السیره‌ بین الژاتیه‌ والغیریه‌ فی چو‌و النقد الحدیپ، گبع1، دار السعاده‌ للگباعه‌، القاهره‌، 1996، ص67.
(10) تهانى عبدالفتاح شاكر، السیره‌ الژاتیه‌ فی اڵادب العربی الحدیپ، فدوى گوفان و جبرا ابراهیم جبرا و احسان عباس نموژجا، گبع1، بیروت، 2002، ص136.
(11) گولستان به‌دل محه‌مه‌د حه‌سه‌ن، ژیننامه‌یا خوه‌یى وه‌ك جۆره‌كێ ئه‌ده‌بى (نووره‌ددین زازا) وه‌ك نموونه‌، چاپا ئێكێ، ده‌زگایێ سپیرێز، چاپخانه‌یا خانى، دهۆك، 2011، ل81.
(12) محمد عبدالغنى حسن، التراجم و السیر، گبع3، دار المعارف، القاهره‌، 1980، ص23.
(13) تیتز رووكى، فی گفولتى –دراسه‌ فی السیره‌ الژاتیه‌ العربیه‌، ترجمه‌: گلعت الشایب، مراجعه‌: رمچان بسگا ویسى، گبع1، المشروع القومى للترجمه‌، القاهره‌، 2002، ص214.
(14) گولستان به‌دل محه‌مه‌د حه‌سه‌ن، ژیننامه‌یا خوه‌یى وه‌ك جۆره‌كێ ئه‌ده‌بى (نووره‌ددین زازا) ، ل82-83.
(15) فلیب لوجون، ادب السیره‌ السیره‌ الژاتیه‌ فی فرنسا، ت: چحى شیحه‌، مج: الپقافه‌ الاجنبیه‌، عدد 4، السنه‌ الرابعه‌، 1984، ص24. .
(16) مۆید عبدالستار، السیره‌ الژاتیه‌، دار المنفى-السوید، بیروت، 1996، ص33-34. او عبدالعزیز شریف، ادب السیره‌ الژاتیه‌، الشریكه‌ المصریه‌ العالمیه‌ للنشر، لونجمان، مصر، 1992، ص43. یان گولستان به‌دل محه‌مه‌د حه‌سه‌ن، ژیننامه‌یا خوه‌یى وه‌ك جۆره‌كێ ئه‌ده‌بى (نووره‌ددین زازا) وه‌ك نموونه‌، چاپا ئێكێ، ده‌زگایێ سپیرێز، چاپخانه‌یا خانى، دهۆك، 2011،ل46.
(17) جیرومسكى، ڤاهره‌ المژكرات البولندیه‌ - صفحات من مونت كاسینو، ت: د. محمد هنا‌و متولى، مج (الپقافه‌ الاجنبیه‌)، مجله‌ تعنى بشۆون اڵادب فی العالم، تصدرها وزراه‌ الپقافه‌ و الاعلام، ع (4)، السنه‌ الرابعه‌، 1984، ص145.
(18) محمد التونجی، المعجم المفصل فی اڵادب، دار الكتب العلمیه‌، بیروت، لبنان، گ2، 1999، ص777- 778.
(19) یحی إبراهیم عبدالدایم، الترجمه‌ الژاتیه‌ فی اڵادب العربی الحدیپ، دار إحیا‌و التراپ العربی، بیروت، لبنان، 1974، ص15.
(20) تیتز رووكى، فی گفولتى –دراسه‌ فی السیره‌ الژاتیه‌ العربیه‌، ص.83
(21)عبدالرحمن منیف، رحله‌ چو‌و، گبع1، المۆسسه‌ العربیه‌ للدراسات و النشر، بیروت، 2001، ص107.
(22) گولستان به‌دل محه‌مه‌د حه‌سه‌ن، ژیننامه‌یا خوه‌یى وه‌ك جۆره‌كێ ئه‌ده‌بى (نووره‌ددین زازا) وه‌ك نموونه‌، چاپا ئێكێ، ده‌زگایێ سپیرێز، چاپخانه‌یا خانى، دهۆك، 2011،ل56.
(23)تهانى عبدالفتاح شاكر، السیره‌ الژاتیه‌ فی اڵادب العربی الحدیپ، ص18.
(24)عبدالسلام المسدی، النقد والحداپه‌، گبع1، دار الگلیعه‌، بیروت، 1983، ص114..
(25)مكارم الغمرى، الروایه‌ الروسیه‌ فى القرن التاسع عشر، سلسله‌ كتب پقافیه‌ شهریه‌ یصدرها المجلس الوگنى للپقافه‌ و الفنون و الاداب، الكویت، 1981، ص12.
(26)یمنى العید، فن الروایه‌ العربیه‌ بین خصوصیه‌ الحكایه‌ و تمیز الخگاب، گبع 1، دار اڵاداب، بیروت، 1998، ص75.
(27)عبدالله بن عبدالرحمن الحیدری، روایه‌ السیره‌ الژاتیه‌، مجله‌ علامات، ج49، مج13، رجب 1424/ سبتمبر 2003م، ص580.
(28)فیلیب لوجون، السیره‌ الژاتیه‌ المیپاق والتاریخ اڵادبی، ترجمه‌: عمر حلی، گبع1، المركز الپقافی العربی، بیروت، لبنان، 1994، ص74.
(29)كمال الریاحى، حركه‌ السرد الروائى و مناخاته‌ –فى استرتیجیات التشكل، گبع1، دار مجدلاوى للنشر و التوزیع، عمان، الاردن، 2005، ص17.
(30)محمد الباردی، عندما تتكلم الژات –السیره‌ الژاتیه‌ فی اڵادب العربی الحدیپ، گبع2، منشورات اتحاد الكتاب العرب، دمشق، سوریا، 2005، ص13.
(31)سابیر ڕشید، ڕۆمانى كوردى –خوێندنه‌وه‌و پرسیار، به‌شى1، ده‌زگاى چاپ و بڵاوكردنه‌وه‌ى ئاراس، هه‌ولێر، 2007، ل49.
(32)ته‌ها ئه‌حمه‌د ره‌سوڵ، ڕۆمان و هه‌ڵوێستى مرۆڤایه‌تى و كێشه‌ى سه‌رده‌م، گۆڤارى (ڕامان)، ژ(13)، 5 ته‌مموزى 1997، ل48.
(33)نزار سلمان تاهر، ڤه‌ژه‌نێن ره‌خنا ئه‌ده‌بى لسه‌ر تێكستێن ئافراندى(كومه‌كا ڤه‌كولینێن ره‌خنه‌یێن وه‌رگێراینه‌)، وه‌شانێن ئێكه‌تیا نڤیسه‌رێن كورد-دهۆك، 2013، ل83.
(34)Voir: Gérard Genette، Palimpsestes: Ia littérature au second degré، Seuil، Paris، 1982، p10.
(35)عبدالرزاق بلال، مدخل إلى عتبات النص: دراسه‌ فی مقدمات النقد العربی القدیم، أفریقیا الشرق، الدار البیچا‌و، بیروت، 2000، ص16.
(36)سعید یقگین، الروایه‌ و التراپ السردی من اجل وعی جدید بالتراپ، رۆیه‌ للنشر و التوزیع، القاهره‌، 2006، ص160.
(37)أمل التمیمی، السیره‌ الژاتیه‌ النسائیه‌ فى اڵاداب العربی المعاصر، گبع1، المركز الپقافی العربی، الدار البیچا‌و، المغرب، 2005، ص191.
(38)باسمه‌ درمش، (عتبات النص)، مجله‌ علامات، ج61، مج16، مایو 2007، ص41.
(39)عبدالفتاح الحجمری، عتبات النص البنیه‌ و الدلاله‌، منشورات الرابگه‌، الدار البسچا‌و، المغرب، 1996، ص26.
(40)ئه‌مین عبدالقادر، شیعرییه‌ت د ڕۆمانێن “سدقى هرۆرى” دا، ده‌زگایێ سپیرێز، دهۆك، 2008، ل99.
(41) “سدقى هرۆرى”، “كورێ زنارێ سه‌ربلند”، لاتینى، وه‌شانێن نووده‌م، 1996، ل5. بۆ زانین ئه‌ڤ هه‌رسێ ناڤێن دڤێ پێشه‌كیێدا هاتین (ڕێڤینگ هرۆرى، حكمه‌ت هرۆرى، فه‌وزى هرۆرى) د راستى و كه‌تواریدا هه‌نه‌ و نوكه‌ژى دژین و ڕێڤینگ ئه‌ندام په‌رله‌مانێ كوردستانێ یه‌ و فه‌وزى و حكمه‌ت ژى ل سوێدێ دژین. رۆژناما كوردستانپرێس ژى ل سوێد د ناڤبه‌را سالێن1986-1992 ب زمانێ كورد و توركى به‌لاڤ د بوو.
(42)ئه‌مین عبدالقادر، شیعرییه‌ت د ڕۆمانێن “سدقى هرۆرى” دا، ل98.
(43)سه‌عید خودێدا عه‌لۆ و قادر حه‌سه‌ن عیدۆ(به‌رهه‌ڤكرن)، مه‌حموود ئێزدى، چه‌ند تیرۆژكه‌ك ل دۆر ژیان و خه‌باتا وى، ده‌زگایێ سپیرێز، دهۆك، 2004، ل140.
(44)بووبێ ئه‌سه‌ر، هه‌ڤپه‌یڤینه‌ك ل گه‌ل “سدقى هرۆرى”، گۆڤارا رۆژا نوو، گۆڤاره‌ك چاندى هونه‌رى ئه‌ده‌بى، سوێد، ژماه‌ 49، سالا 1997، ل41- 44.
(45)أمل التمیمی، السیره‌ الژاتیه‌ النسائیه‌ فى اڵاداب العربی المعاصر، ص205.
(46)الهادى غابری، خصائص البنا‌و الفنی فی السیره‌ الژاتیه‌، علامات فی النقد، ع51، مج13، 2004، ص623.
(47)عبدی حاجى محمد، استراتیجیه‌ الكتابه‌ فی السیره‌ الژاتیه‌ "حیاتی الكوردیه‌ أو صرخه‌ الشعب الكوردی" لنورلدین زازا نموژجا، مجله‌ جامعه‌ دهۆك، مجلد11، عدد2، كانون اڵاول 2008، ص242- 253.
(48)گولستان به‌ده‌ل محه‌مه‌د حه‌سه‌ن و رێژین یونس محه‌مه‌د، ژیانناما بابه‌تى د چارچوڤێ هوزانێ دا، ژیان و خه‌باتا پێشمه‌رگه‌ ((فه‌تاح گولى)) وه‌ك نموونه‌، گۆڤارا زانكۆیا دهۆك، په‌ربه‌ند 20، ژمارا 1، سالا2017، ل195- 218.
(49) “سدقى هرۆرى”، “كورێ زنارێ سه‌ربلند”، چاپى یه‌كه‌م، بڵاوكراوى ده‌زگاى ئاراس، هه‌ولێر، 2008، ل151.
ژ نوكه‌ و پێڤه‌ هه‌ر نمۆنه‌كا ئه‌م ژ ڕۆمانێ وه‌ربگرین تنێ دێ لاپه‌رێ ڕۆمانێ ل دویڤ ڤێ چاپێ دێ د ناڤ مه‌تنێ ڤه‌كولینێ دا نڤێسین.
(50)راستى هرورى، چه‌ند هۆزانه‌كێن نه‌ ناڤكرى، ژ به‌لاڤوكێن:ئێكه‌تیا لاویًن دیموكراتاكوردستانێ- عیراق لقا ئاواره‌، ته‌هران،1986، ل13.
(51) د نامه‌یه‌كێدا ڕۆماننڤێسى ئه‌ڤ پێزانینه‌ داینه‌ من.
(52)تهانى عبدالفتاح شاكر، السیره‌ الژاتیه‌ فی اڵادب العربی الحدیپ، ص25.
(53)احمد خواجه‌، چیم دى، ب1، به‌شى یه‌كه‌م، چاپخانه‌ى شه‌فه‌ق، بغداد، 1968، ل3.
(54)مسعود جمیل رشید، په‌خشان و هۆنه‌رێن وێ، وه‌شانێن جزیرى، دهۆك، 2016، ل125-126.
(55)عپمان عبدالمعگی عپمان، عناصر الرۆیه‌ عند المخرج المسرحی، الهی‌وه‌ المصریه‌ العامه‌ للكتاب، 1996، ص78.
(56)حسین رامز محمد رچی، الدراما بین النڤریه‌ و التگبیق، المۆسسه‌ العربیه‌ للدراسات و النشر، بیروت، 1972، ص485.
(57)ئارام یوسف ئیبراهیم، بنه‌مایێن درامایێ د چل حیكایه‌تێن مه‌لا مه‌حمودێ بازیدیدا، رێڤه‌به‌رییا چاپ و به‌لاڤكرنێ-دهوك، 2012، ل100.
(58)رشاد رشدی، نڤریه‌ الدرما من ارسگو الى اڵان، گبع2، بیروت، 1975، ص196.
(59)ئارام یوسف ئیبراهیم، بنه‌مایێن درامایێ د چل حیكایه‌تێن مه‌لا مه‌حمودێ بازیدیدا، رێڤه‌به‌رییا چاپ و به‌لاڤكرنێ-دهوك، 2012، ل 98.
(60)محمد زكی العشماوی، أعلام اڵادب العربی الحدیپ واتجاهاتهم الفنیه‌، دار المعرفه‌ الجامعیه‌، مصر، 2000، ص260.
(61)زوزان ناسر مسته‌فا، ئۆپه‌راسیونێن ئه‌نفالێ ل كوردستانێ ده‌رئه‌نجام و كاردانه‌ڤه‌ ((23 شوبات - 6ى ئه‌یلول 1988)) ڤه‌كۆلینه‌كا مێژوویى یه‌، ناما ماسته‌رێ، زانكۆیا دهۆك، كولیژا ئادابێ، 2012، ل45.
(62)میرى ورنوك، الژاكره‌ فی الفلسفه‌ اڵادب، ترجمه‌: فلاح رحیم، گبع1، دار الكتاب الجدید المتحده‌، بیروت، لبنان، 2007، ص194.
(63)عبدالله السید ولد أباه، التاریخ و الحقیقه‌ لدى بول ریكور (الهویه‌ السردیه‌ و الژاكره‌ الحیه‌)، مجله‌ مفكرون: ملف بحپى (التاریخ و الحقیقه‌)- مۆمنون بلا حدود- العدد الپالپ- 17-12-2014- ص10.
(64)محه‌مه‌د ره‌ئوف، ئه‌نفال و ره‌هه‌نده‌ سۆسیۆلۆجییه‌كان، چاپى یه‌كه‌م، چاپخانه‌ى تیشك، سلێمانى، 2005، ل65.
(65)عه‌لى ته‌ته‌ر نێروه‌یى، بزاڤى رزگاریخوازى نه‌ته‌وه‌ى كورد له‌ كوردستانى عیراق له‌ ساله‌كانى جه‌نگى عیراق و ئیران (1980- 1988)، ده‌زگاى سپیرێز، دهۆك، 2001، ل485- 486.
(66)عه‌مه‌ر تروانشى، بیره‌وه‌ریێت پێشمه‌رگاتیێ دشوره‌شا گولانێدا، چاپخانا كوردستان- زاخۆ، 2006، ل37.
(67)هاشم رمچان عبدالله، المحترقون الكورد الحیاه‌ و الموت، أربیل، 2005 ، ص86.
(68)بووبێ ئه‌سه‌ر، هه‌ڤپه‌یڤینه‌ك ل گه‌ل “سدقى هرۆرى”، گۆڤارا رۆژا نوو، گۆڤاره‌ك چاندى هونه‌رى ئه‌ده‌بى، سوێد، ژماه‌ 49، سالا 1997، ل41- 44.
(69)اندریه‌ موروا، اوجه السیره‌، ترجمه‌: ناجى الحدیپى، كتاب الپقافه‌ اڵاجنبیه‌، دار الحریه‌ للگباعه‌، بغداد، 1987، ص27.
(70)كریمه‌ بوعفو، تداخل الاجناس الادبیه‌ فی روایه‌"بوح الرجل القادم من الڤلام لابراهیم سعدی، رساله‌ ماستر، جامعه‌ اكلی محند-البویره‌- كلیو الاداب و اللغات، الجمهوریه‌ الجزائریه‌، 2017-2018، ص53.
(71)أمل داعوق سعد، فن المراسله‌ عند می زیاده‌، گبع1، دار اڵافاق الجدیده‌، بیروت، 1982، ص11.
(72)جورج مایى، السیره‌ الژاتیه‌، تعریب: محمد القاچی و عبدالله صوله‌، گبع1، رۆیه‌ للنشر و التوزیع، القاهره‌، 2017، ص204. .
(73)عبدالرزاق بیمار، په‌خشانى كوردى، ده‌زگاى رۆشنبیرى و بڵاوكردنه‌وه‌ى كوردى، به‌غدا، 1998، ل233.
(74)ابراهیم على ابو الخشب، فی محیگ النقد الادبى، الهیئه‌ المصریه‌ العامه‌ للكتاب، 1985، ص164.
(75)عبدالصمد اسلام گه، ره‌نگدانه‌وه‌ى ئه‌ده‌ب له‌ گۆڤارى هاواردا 1932-1943،ده‌زگاى ئاراس،هه‌ولێر، 2002، ل110.
(76)محمد دلیر امین محمد، ڕۆلى گوڤارى گه‌لاوێژ له‌ گه‌شه‌سه‌ندن و پێشخستنى ئه‌ده‌بى كوریدا، نامه‌ى ماجستێر، كۆلیجى ئاداب، زانكۆى سه‌لاحه‌دین، هه‌ولێر، 1989، ل123.
Published
2022-02-14
How to Cite
MOHAMMED , A. H., & QADER, R. H. (2022). ژیاننامه‌ د ڕۆمانا “كورێ زنارێ سه‌ربلند” دا. Journal of Duhok University, 24(2), 486-513. https://doi.org/10.26682/hjuod.2021.24.2.22
Section
Humanities and Social Sciences