ههلویستێ حكومه تا ئیرانێ ژ دامهزراندنا حكومهتا ههرێما كوردستانێ(1992)
Abstract
كوردستانا عیراقێ لدوماهیا سالێن ههشتیان روبهروویى رهوشهكا خراپا سیاسى وئابورى بوو نهخاسمه پشتى ههلمهتێن ئهنفالێن سالا 1988 روویداى، وئهوا لدهستپێكا سالێن نوتان دا روویداى درێژه پێدانا وێ رهوشێ بوو، وكهڤته بهر پێلێن سیاسهتا درندانه یا رژێما بهعس، خهلكێ كوردستانێ دڤهرێژا ئهڤێ سیاسهتێ تووشى ئاوارهبوونێ ورهوشهكا خرابا ئابوورى بوو، د ئهڤێ قوناغێ دا بهرهیێ كوردستانێ پلانا ئهنجامدانا سهرههلدانهكا سهرتاسهرى ل كوردستانا عیراقێ دارێژت وسهرههلدان وهك پروسهیهكا نیشتمانى وجهماوهرى ل ههمى باژیرو وباژێركێن كوردستانێ هاته ئهنجامدامن، ب پشتهڤانیا پێشمهرگه وخهلكێ كوردستانێ راپهرینهك دژى حكومهتا عیراقێ ئهنجامدا، وشیان پرانیا ئاخا كوردستانێ ئازاد بكهن، بهلێ ژبهر بارودوخێ نیڤدهولهتى ونافخویى كوچا ب كوم هاته ئهنجامدان، ئهڤێ كوچێ وهكر ئهنجومهنێ ئاسایشا نیڤدهولهتى ل 5 نیسانا 1991 نهچار بوو بریارا 688 ودانانا هێلا(36) یا ئارامیێ بو پاراستنا گهلێ كورد بكهڤنه دبوارێ جێبهجێكرنێ دا. ئهڤه بو دهلیڤه كو ههلبژارتنێن ئهنجومهنێ نیشتمانیا كوردستانێ ل 19 ئایار1992بهێنه ئهنجامدان وئێكهم ئهنجومهنێ وهزیران یێ كوردستانێ ل 4 تهمموز1992 بهێته دامهزراندن. پشتى حكومهت هاتیه دامهزراندن ترس ودوودلیا دهولهتێن ههڤسو ژوانا ئیرانێ زێدهتر بوو، ئیرانێ دهست ب فشاران كر لسهر حكومهتا ههرێمێ، چونكى ب ئاشكهرایێ ههلویستێ دژایهتیا خوه راگههاند، دپروسهیا ماڤى چارهنڤیسینا گهلى كورد دا، وگرێدانا پاراستنا ئێك پارچهیا ئاخا عیراقێ بوویه وههڤدژیا ههر پێشڤهچونهكێ بو دامهزراندنا قهوارهكێ سهربهخو ل كوردستانا عیراقێ كریه
Downloads
References
نبذه مختصرة عن التواجد الایراني في كردستان عراق بعد الانتفاضه. (ئهرشیڤێ، د. هێرش حهمه كهریم)
دوو:پهرتوك:
بزمانێ كوردى
حمید گهوههرى (1992): راپورت دهربارهى ههلبژاردن وپهرلهانى كوردستانێ، ستوكهولم.
رودهوف، میخیل لیزینبیرك، پیتر موولر، ههلبژاردنهكانى كوردستان عیراق، 19ى مایسى 1992.
ئهزمونێكى دیموكراسیانه، وهرگێران: پارێزهر سهفوهت رهشید سقى، له بلاوكراوهكانى لیژنهى سلیمانى رێكخراوى مافى مروڤ له كوردستان.
سهلاح رهشید(2022): بروسكهنامه – نامه وبروسكهى نیوان مام جهلال، مهسعود بارزانى ونهوشیروان مستهفا1990-2009، چاپى یهكهم، سلیمانى.
سهلاح رهشید (2020.): شهرێ ناوخوى كورد، بوچى سهرى ههلدا، چون گهشهیكرد، سهرئهنجام، چاپى یهكهم.
محهمهد رهئوف (2018): ههلبژاردن له كوردستان 1992-2014، توێژینهوهیهكى شیكارى- بهراوردكاریه، چاپى دووهم، چابخانا.سارا، سلیمانى.
نهوشیروان مستهفا، خهون یان موتهكه، یاداشتى روژانهى شهرى ناوخو، سلێمانى، بێ سالى چاپ.
بزمانێ عهرهبى
د.عمار عباس محمود (2016): القضیه الكردیه إشكالیه بناو الدوله، الگبعه الاولى، القاهره.
مایكل میدو كروفت ومارتن لون (1997): أنتخابات البرلمان الكوردى فى العراق وأنتخابات قائد الحركه التحرریه الكردیه، ترجمه ونشر: مكتب الدراسات والبحوپ المركزى للحزب الدیموقراگی الكوردستانی.
محمد سهیل گقوس(2015): تاریخ الاكراد(627-2015م)، الگبعه الاولى، بیروت، دار النفائس.
بزمانێ فارسى
احسان رعنایى (1996): بررسى مقایسه اى سیاست خارجى جمهورى اسلامى ایران واسرائیل در قبال اقلیم كردستان عراق (2003-2016)، دانشكده حقوق وعلوم سیاسى، پایان نامه دوره كارشناسى ارشد روابط بین الملل، دانشگاه مازندران.
امیر ساجدى(1389): تاثیر فدرالیسم كردستان عراق بر هنجار هاى سیاستى وقومیتى كردهاى ایران، دانشنامه، شماره ندارد.
انوشیروان احتشامى وریموند هیبنوش(1382) سیاست خارجى كشورهاى خاورمیانه، انتشارات پژوهشكده مطالعات راهبردى.
جعفرحق پناه (1387): كردها وسیاست خارجى جمهورى اسلامى ایران، مۆسسه فرهنگى مطالعات وتحقیقات بین المللى ابرار معاصر تهران، تهران .
حسین دهشیار ودیگران(1382): مسائل ایران وعراق، مۆسسه فرهنگ مطالعات و تحقیقات بین المللى ابرار معاصر، تهران.
د. محمد رضا حافظ نیا(1390): تاثیر خودگردانى كردهاى شمال عراق بركشورهاى همسایه، فصلنامه تحقیقات جغرافیایى، شماره83.
داود خمسه (1392): بررسى سیاست خارجى امریكا در اقلیم كردستان عراق وتأثیر بين بر امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران، پایان نامه كارشناسى ارشد، دانشكاه ازاد اسلامى واحد تهران مركز- دانشكاه علوم سیاسى.
دكتر اصغر جعفر ولدانى(1382): روابط ایران وعراق در سال هاى 1988-2003، در كتاب مسایل ایران وعراق، مؤسسه فرهنگى مطالعات وتحقیقات بین المللى ابرار معاصرتهران، تهران.
سامان احمد پور(1393): جایگاه اقلیم كردستان عراق در سیاست خارجى جمهورى اسلامى ایران، پایاننامه جهت دریافت كارشناسى ارشد، دانشگده علوم اقتصادى وسیاسى، دانشگاه شهید بهشتى.
سعید محمد پور(1383): تاثیر عملیتهاى نامنظم قرارگاه رمضان در جنگ تحمیلى، فصلنامه سیاست دفاعى، سال دوازدههم، شماره) 47. (
محمد جواد ملكوتى(1394): سید شاهو قاسمى، سجاد ملكوتى، تحولات اقلیم كردستان عراق وتاثیر أن بر امنیت جمهورى اسلامى ایران پس از سرنگونى صدام (2003-2013)، علوم وفنون مرزى، شماره:15.
بزمانێ ئینگلیزى
Bayram sinkaya, (2004): confilict and cooperation in turkey – iran relations 1989-2001, master of sciencein the department of international relations.
john Esposito& r.k. ramazani (2001): iran at the grossroads, newyork, palgrave.
Julia duin (2004): losing the kurds, the ripon forum, vol:38, num:111.
سىَ: روژنامە
كوردى
روژناما كوردستانێ نوى، ژماره:53، 31/7/1992 .
روژناما برایهتى، ژماره: 1715، 10/8/1993.
روژناما برایهتى، ژماره:1701، 15/7/1993.
فارسى
روزنامه كیهان، عدد: 017273، 17/12/1370.
چوار: خبر گزارى جمهورى اسلامى ایران:
خبر گزارى جمهورى اسلامى، "به گفته اوزال ایران از تشكیل یك دولت كردنشین در شمال عراق نگران است"، عدد:081421، 11 /11/1371.
خبر گزارى جمهورى اسلامى، "دیدار مسعود بارزانى با وهزیرخارجه فرانسه"، عدد:081273، 14 /12/1370.
خبر گزارى جمهورى اسلامى، "ما حاضریم ما نند گذ شته با ایران همكارى متقابل دا شتهباشیم"،عدد:081411، 12/10/1371.
خبر گزارى جمهورى اسلامى، "هدف ایران از بمباران شمال عراق جلوگیرى از تشكیل حكومت خودمختار كرد در ایران است"، عدد: 050052، 20/2/1372.
خبر گزارى جمهورى اسلامى، "ورودین هیابتاز كردستان عراق به تهران"، عدد: 081423، 14 /11/1371.
خبر گزارى جمهورى اسلامى،" ادعاى رادیو اتحادیه میهنى كردستان عراق مبنى بردشمنى ایران باپارلمان كردستان عراق"، عدد:081375، 29/7/1371.
خبر گزارى جمهورى اسلامى،" ادعای رادیو بغداد مبنى بر سرقت تجهیزات فرودگاه اربیل وفروش ان به ایرانیان"، مركز اسناد تبلیخات جنكك، عدد: 081257، 20 /11/1370.
خبر گزارى جمهورى اسلامى،"ادعاى برواز هوا بیما هاى جنگى ایران برفرازخاك كردستان عراق"، مركز اسناد وتبلیغات جنكك، عدد:081385، 13/8/1371.
خبر گزارى جمهورى اسلامى،"یك مقام حزب دمكرات كردستان عراق حمله ایران به مخالفین خود درخاك عراق را رانكوهش كرد"، مركز اسناد وتبلیغات جنكك، عدد:050063، 15 /3/1372.
خبر گزارى فرانسه، "هیات ایرانى بدون دست یافتن به توافق امنیت مرزى كردستان عراق را ترك كرد"،عدد: 074200 ،27/4/1392.
خبر گزارى فرانسه،"ادعاى خبرگزارى فرانسه مبنى برشدت یا فتن گلوله باران مناطق مرزى كردستان عراق توسط نیروهاى ایران"، مركز اسناد وتبلیغات جنكك، عدد:076274، 27/4/1372.
خبر گزارى فرانسه،"ادعاى سازمان"پزیشكان جیهان" مبنى بر بمباران داخل خاك عراق بوسیله ایران"، مركز اسناد وتبلیغات جنكك، عدد:081503، 13/5/1372.
خبرگزارى جمهورى اسلامى-"ادعاى رادیو اتحادیه میهنى مبى برحمله مجدد نیروهاى ایرانى به خاك كردستان عراق "، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 050074، 2/5/1372.
خبرگزارى جمهورى اسلامى-"روزنامه واشنگتن تایمز"، "انعكاس ادعاى منابع كرد پیرامون حملات هوائى ایران به مواضع كردها در "واشنگتن تایمز"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 076282، 3/5/1372 .
خبرگزارى جمهورى اسلامى-"گزارش روزنامه لیبراسیون از اوضاع كردستان عراق"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 076294، 8/5/1372.
خبرگزارى فرانسه"ادعاهاى مخالفان ایرانى در باره حملات هوایى ایران به مقر گروهك كومله درمنطقه سلیمانیه"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 050685، 1/5/1372.
خبرگزارى فرانسه، "ارتش ایران متهم شد یكشنبه به كردهاى ایرانى مستقر در شمال عراق حمله كرده است"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 050051، 19 /2/.1372
خبرگزارى فرانسه، "گزارش خبرگزارى فرانسه درباره سفریك هیات ایرانى به كردستان عراق"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد:081478، 24/4/1372.
خبرگزارى فرانسه، "كردهاى عراقى، ایران رابه عملیات تلاقى جویانه تهدید كردند"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 076281، 3/5/1372.
خبرگزارى فرانسه، "مسعود بارزانى: یك هیئت رسمى ایرانى یزودى كردستان عراق سفر خوا هدكرد"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 081472، 11/4/1372.
خبرگزارى فرانسه، "تاكید جلال طلبانى بر تشكیل یكفدراسیون جهت حل مسئله كردهاى عراق"، مركرز اسناد وتبلیغات جنكك، عدد: 081328، 1/5/1371.
رادیو امریكا، " ادعاهاى جلال طالبانى علیه ایران"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 082712، 25 /9/1372.
رادیو امریكا، " كردهاى عراقى یك دمكراسى بى بدیل را در تمامى خاورممانه بوجودا ورده اند"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 081477، 24/4/1372.
رادیو امریكا، "مسعود بارزانى: یك هیئت رسمى ایرانى یزودى كردستان عراق سفر خوا هدكرد"، مركز اسناد تبلیغات جنكك، عدد: 081472، 11/4/1372.
رادیو بى بى سى،"ادعاى بى بى سى مبنى بربمباران دههكدههاى كردنشین توسط نیروهاى ایران"، عدد:050062، 15/3/1372.
روزناما رویترز،" ادعاى بارزانى مبنى بردخالت ایران در عراق"، عدد: 081370، 24/7/1371.
It is the policy of the Journal of Duhok University to own the copyright of the technical contributions. It publishes and facilitates the appropriate re-utilize of the published materials by others. Photocopying is permitted with credit and referring to the source for individuals use.
Copyright © 2017. All Rights Reserved.