ئهگهرێن بەرپابوونا شۆڕهشا ئهیلوولێ ب دیتنا حكوومهتا عێراقێ ل سهردهمێ عهبدولكهریم قاسمی 1961- 1963 دڕۆژنامهگهرییا عێڕاقێدا
Abstract
شۆڕهشا ئهیلوولێ ئهوا ل 11 ئهیلوولا 1961 ب سهركردایهتییا مهلا مستهفا بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا كوردی ل دیروكا ههڤچهرخ هاتی ئهنجامدان ب گرنگترین شۆڕهش د مێژوویا كوردان ئهوا ههتا ئهڤی سهردهمی كارتیكرنا ئهوێ دیار دهێته هژمارتن؛ چونكه ئهڤێ شۆڕهشێ ئارمانجا سیاسی و نهتهوهیی و دگهل داخوازكرنا مافێ ئۆتۆنۆمی د وێنهكرنا سنورێن دهڤهرا كوردیدا ل عێڕاقێ ههبوو، لهوڕا ئهڤ شۆڕهشه بوویه ئێك ژ بابهتێن گرنگ یێن ڕۆژنامهیێن عێڕاقێ.
سهبارهت ڕۆژنامهگهریی و حكوومهتا عێڕاقێ د بهلاڤهكرنا چهوانیی و ئهگهرێن بهرپابوونا ئهڤێ شۆڕهشێ ڕۆڵهكی باڵكێش گێرابوو، لهوڕا ب ژێدهرهكێ گرنگ دهێته هژمارتن، لێ دههمان دهمدا ئهڤ ڕۆله یێ نهرینی بوو تێدا ههوڵا كێمكرنا شۆڕهشا كوردی كربوو و ئهگهرێن ئهڤێ شۆڕهشێ بۆ دهولهتێن داگیركهر زڤڕاند بوو و دهنگۆیهكێ خراپ دابوو شۆڕهشێ و سهركردایهتییا ئهوێ و دبهرامبهردا ڕۆڵهكێ ئهرینی دابوو حكوومهتا عێڕاقێ.
Downloads
References
الفجرالجدید، ع500، 19 ایلول 1961؛ ع 501، 20 ایلول 1961؛ ع 503، 22 ایلول 1961؛ ع 504، 24 ایلول 1961؛ ع 505، 25 ایلول 1961 ؛ ع 507، 27 ایلول 1961؛ ع 509، 29 ایلول 1961؛ ع 514، 5 تشرین الاول 1961.
الثورة، ع 707، 24 ایلول 1961؛ ع 708، 25 ایلول 1961؛ ع 710، 27 ایلول 1961؛ ع 1001، 21 ایلول 1962.
الزمان، ع7240، 24 ایلول 1961 .
المبدأ، ع 14، 23 ایلول 1961.
المنار، ع 2147، 24 ایلول 1961؛ ع 2148، 25 ایلول 1961؛ ع 2149، 26 ایلول 1961؛ ع 2151، 30 ایلول 1961؛ 2153، 2 تشرین الاول 1961؛ ع 2155، 5 تشرین الاول 1961؛ ع 2156، 6 تشرین الاول 1961.
الشرق، ع 557، 15 اب 1962؛ ع 567، 27 اب 1962.
صوت العرب، ع135، 30 كانون الاول 1965.
العهدالجدید، ع510، 27 اب 1962؛ ع 535، 24 ایلول 1962؛ ع 542، 2 تشرین الاول 1962؛ ع 543، 3 تشرین الاول 1962؛ ع 536، 25 ایلول 1962.
الأیام، ع 112، 27 اب 1962؛ ع 113، 28 اب 1962.
الوحدة،ع 4، 4 حزیران 1962.
8,2 : پهرتووكێن ب زمانێ كوردی
ئهحمهد، نهوزاد عهلی، 2009. پارتی دیموكراتی كوردستان له نیوان كوتهك و تهسلیم بووندا 1961 – 1962، ههولێر.
بارزانی، مسعود، 2004. بارزانی و بزوتنهوهی رزگاریخوازی كورد شۆڕشی ئهیلوول 1961 – 1975،بهرگی سێیهم، بهشی دووهم، ههولێر.
رهحمانی، وریا، 2013.شۆرشی ئهیلوول له بهڵگهنامه نهێنییهكانی ئهمریكادا، تاران.
كۆچێرا،كریس، 2011. كورد له سهدهی نۆزده وبیستهمدا، وهرگێران: حهمه كهریم عارف، چ 6،ههولێر.
ئهمین و محمود، فاروق محهمهد محهمهد و ئیدریس محهمهد،2021. شۆرشی ئهیلول له ململانێی ههرێمی و نێودهولهتیدا 1961 – 1975، شۆرهشا ئهیلوولێ وهرچهرخانهك د دیرۆكا سیاسی یا كوردی دا، دهوك.
8,3: پهرتووكێن ب زمانێ عهرهبی
ابراهیم، زاهدة، 1976.كشاف الجرائد والمجلات العراقیة، مراجعة: عبدالحمید العلوچی، بغداد.
العزاوی، خالد جاسم محمد و أخرون، 2020.انسكلوبیدیا الصحافة العراقیة، ج 1،بغداد.
بطی، فائق، 1976.الموسوعة الصحفیة العراقیة، بغداد.
دیشنر، غنثر، 2014. الكرد شعب بدون دولة تاریخ وأمل، اربیل.
شكر، ملیح صالح،2010.تاریخ الصحافة العراقیة فی العهدین الملكی والجمهوری 1932 -1967،بیروت.
مار، فیبی، 2009. تاریخ العراق المعاصر العقد الجمهوری الأول، ج 1، بغداد.
البامرنی، مێهڤان محمد حسین، 2008. سیاسة الاتحاد السوفیتی تجاه الحركة القومیة الكوردیة التحرریة فی كوردستان الجنوبیة ( 1945 – 1968)، اربیل.
البناء، هاشم ، 1962.من یحرك البارزانی، بغداد.
8,4: گۆڤار ب زمانێ كوردی
یوسف، فاخر حسن، 2017. "رهنگڤهدانا شۆڕهشا ئهیلوولێ دڕۆژنامهیا ئیتیلاعاتدا یا ئیرانیدا 22 تیرمهها 1961 - 14 تیرمهها 1962"، گوڤارا زانكۆیا زاخۆ، پهربهندا 4، هژمارا 3.
8,5: گوڤار و بهلاڤۆك ب زمانێ عهرهبی
الحزب الدیمقراطی الكردستانی - العراق ، 1979. الطریق الحركة التحرریة الكردیة التقریر السیاسی المصادق علیه من قبل كونفرانس الحزب المنعقد فی آب 1976 وقد اقره المؤتمر التاسع للحزب الدیمقۆاطی الكردستانی، تشرین الثانی 1979.
احمد، فرهاد محمد، 2017. " القضیة، الكوردیة، فی اطار التنافس السوفیتی - الأمریكی 1946 - 1975"، مجلة جامعة زاخۆ، مجلد 4، العدد 3.
بابلا، دلشاد م. صالح، 2017. "موقف جریدة میلیت Milliyet التركیة من الحركة الكوردیة وثورة أیلول فی العراق (1958 – 1963)"، مجلة جامعة زاخۆ، مجلد 4، العدد 3.
زاید، محمود محمد، 2017. "ماهیة ثورة أیلول فی الصحافة المصریة علی عهد عبدالكریم قاسم (1961 – 1963)"، مجلة جامعة زاخۆ، مجلد 4، العدد 3.
زیدان، أحمد سعید السید، 2017. "ثورة أیلول الكردیة فی الصحافة الأمریكیة (1961 – 1963)، منشورات صحیفة "Middle East Journal" نموذجا"، مجلة جامعة زاخۆ، مجلد 4، العدد 3.
ملوك، فایزة محمد محمد حسن ، 2017."رؤیة صحیفة التایمز البریطانیة لحركة أیلول الكردیة (1961 – 1975)"، مجلة جامعة زاخۆ، المجلد 3، ع 3.
عبود شبر،"لقد انتصر العراق فأیة فئة اندحرت"، جریدة المنار،ع 2151، 30 ایلول 1961 ، ع 2153، 2 تشرین الاول 1961، ع 2155، 5 تشرین الاول 1961؛ ع 2156، 6 تشرین الاول 1961.
محمد و جواد، الهام صالح و سعاد حسن، 2023، " الموقف البریطانی من الازمة العراقیة – الكویتیة 25 حزیران 1961 – 10 تشرین الأول 1961"، مجلة جامعة دهوك،المجلد 26، ع 1.
8,6 :گوڤار ب زمانێ ئێنگلیزی
Winfield, B. H. (1990). The Legacy of Eleanor Roosevelt. Presidential Studies Quarterl, 20 (4).
Black, H. L. (1964). William Orville Douglas. Yale Law Journal.
9. پهراوێز
( )جریدة الفجر الجدید: ڕۆژنامهیهكا سیاسی یا روژانهیه، ژ ڕۆژنامهیێن كهڤنه دگهلهك ماوهیاندا هاتبوودهركرن، ل سالا 1961 تا 1962 ژلایهنێ محهمهد تهها فهیاز هاتبوو دهركرن، ب ئاڕاستهیا دهستههلاتداریێ و دژایهتیا بزاڤا چهپڕهو ب ناڤودهنگ بوو، ل 26 چریا ئێكێ 1962 ژلایێ دادوهرێ سهربازی یێ گشتی بۆ ماوهیهك هاتبوو گرتن، پاشان ل سالا 1964 هاته دهركرنڤه و بهردهوام بوو (بطی، 1976، 340).
(2)جریدة الثورة: ڕۆژنامهیهكا سیاسی یا ڕۆژانه بوو، ل 8 چریا ئێكێ 1958 ژلایێ ماموستا یونس تائیی ل بهغدا هاتبوودهركرن، و عهبدولڵا موستهفا سهرنوسهرێ ئهوێ بوو، ل دهستپێكێ دگهل هزرێن كۆمۆنیست بوو بهلێ پاشان بتنێ لایهنگرییا هزرێن قاسمی دكر(شكر، 2010، 296).
( 3) جریدة الزمان: ڕۆژنامهیهكا ڕۆژانه یا سیاسی بوو ژلایێ تهوفیق سهمعانی ل بهغدا هاتبوودهركرن، ههتا پشتی شۆڕهشا 14 تیرمههێ بهردهوام هاتبوو دهركرن و مهحموود ئیسماعیل سهرنووسهرێ ئهوێ بوو(العزاوی، 2020، 95).
(4)جریدة المبدأ: ڕۆژنامهیهكا سیاسی یا ڕۆژانهیه، ل سالا 1959 ژلایێ داوود صاییغ هاتبوو دهركرن ئانكو زمانحالێ پارتا كۆمۆنیست یا عێڕاقی یا ئالیێ ژێكڤهبوویی بوو(شكر، 2010، 341) .
(5)جریدة المنار: ڕۆژنامهیهكا سیاسی یا ڕۆژانه بوو، ل سالا 1955 ل بهغدا هاتبوو دهركرن و پاشان ل بهسره هاتبوو دهركرن، عهبدولعهزیز بهركات خودانێ ئیمتیازێ بوو، عهبدولڵا خهیات محامی سهرنووسهرێ ئهوێ بوو(بطی، 1976، 339).
(6)جریدة الشرق: ڕۆژنامهیهكا سیاسی بوو ل سالا 1961 ژلایێ عهبدولڵا جابر ئهلعانی هاتبوودهركرن (بطی، 1976، 419).
(7) جریدة صوت العرب: ڕۆژنامهیهكا سیاسی یا ڕۆژانه بوو ل 22 تیرمهها 1964 ل بهغدا هاتبوو دهركرن فهوزی عهبدولواحد سهرنووسهرێ ئهوێ بوو، ب ئاڕاستهیا نهتهوهییا ئێكگرتی ب ناڤودهنگ بوو، ل 3 كانوونا ئێكێ 1967 هاتبوو ژناڤبرن ( بطی، 1976، 344).
(8)جریدة العهد الجدید: ڕۆژنامهیهكا ڕۆژانه یا نهتهوهییه، ل سالا 1960 هاتبوو دهركرن، خودانێ وێ پارێزهر زهكی ئهحمهد بوو(العزاوی ، 2020، 96).
(9)جریدة الأیام: ڕۆژنامهیهكا سیاسی یا ڕۆژانه بوو، ل سالا 1962 ل بهغدا ژلایێ عهبدولقادر ئهلبراك هاتبوودهركرن، و لایهنگرییا حكوومهتا قاسمی بوو دگهل ئێكگرتنا عهرهبی بوو(ابراهیم، 1976، 33؛ شكر، 2010، 321).
(10) جریدة الوحدة: ڕۆژنامهیهكا سیاسییا نهێنی بوو زمانحالێ بزاڤا نهتهوهیێن عهرهب بوو، باسل ئهلكوبهیسی سهرنووسهرێ ئهوێ بوو پشتی شۆڕهشا 14 تیرمهها 1958 ل عێڕاقێ هاتبوو دهركرن بهردهوام دبیت ههتا سالا 1963 بهلێ د ئهڤی ماوهییدا جارا ب شێوهیهكی ئاشكهرا دهركربوو و جاران ب شێوهیهكی نهێنی (بطی، 1976، 330).
(11) ئانا ئێلینۆر روزڤێلت دناڤبهرا سالێن 1929 – 1932 ئێكهمین خانما ویلایهتا نیویورك بوو، و دناڤبهرا سالێن 1961 – (Winfield, B. H. (1990). The Legacy of Eleanor Roosevelt. 1962 بهرپرسا دۆسهیا كاروبارێن ژنان بوو Presidential Studies Quarterly, 20(4), 699-706 )
(12) دادوهر وێلیهم ئۆرڤیل دۆگلاس 1939 – 1975، ههڤخهمێ دوزا كوردی بوو، كومهلا دوستایهتییا ئهمریكا – كوردان ب هاریكارییا كامیران بهدرخانی دامهزراندبوو، دوگلاس سهرۆكێ فهخری یێ ڤێ كومهلێ بوو، ژئهگهرێ هاریكاری و پشتهڤانییا وی بۆ دوزا كوردی ل ئهمریكا و ئیران بهردهوام گومان ژێ داهاته برن (Black, H. L. (1964). William Orville Douglas. Yale Law Journal, 915-916. )
It is the policy of the Journal of Duhok University to own the copyright of the technical contributions. It publishes and facilitates the appropriate re-utilize of the published materials by others. Photocopying is permitted with credit and referring to the source for individuals use.
Copyright © 2017. All Rights Reserved.