زاڵبوونا نڤشى لسه‌ر پێكهێنه‌رێن گرێیا ناڤییا ساده‌یا مه‌زنكرى دگۆڤه‌را هه‌ورامیدا

  • OMER ABDULRAHMAN OMER Dept. of Kurdish Language, College of Humanities, University of Zakho, Kurdistan Region-Iraq
  • KAWAN ISMAEL KHALEEL Dept. of Kurdish Language, College of Humanities, University of Zakho, Kurdistan Region-Iraq
  • KAWA TAHER DHAHER Dept. of Kurdish Language, College of Languages, University of Duhok, Kurdistan Region-Iraq
Keywords: زاڵبوونا نڤشى، گرێیا ناڤییا ساده‌، نڤشێ ڕێزمانى، دۆخ، پێكهێنه‌ر.

Abstract

زاڵبوونا نڤشى بابه‌ته‌كێ گرنگ و كاریگه‌ره‌ د ئاستێ ڕسته‌سازیدا ب تایبه‌ت لسه‌ر پێكهاته‌یا گرێیا ناڤییا ساده‌، چونكى به‌هراپتریا جاران دیاركرى (سه‌ره‌) و هنده‌ك جاران ژى دیاركه‌ر بڕیارێ لسه‌ر بكارهینانا نڤشى و زاڵبوونا ئه‌وى دده‌ت بۆ ده‌شتنیشانكرن و نڤشكرنا گرێیا ناڤییا ساده‌، ئه‌ڤ چه‌نده‌ دبیته‌ تایبه‌تمه‌ندییه‌كا سینتاكسى د زمانیدا، گۆڤه‌را هه‌ورامى وه‌كى ئێك ژ ئه‌وان گۆڤه‌رانه‌ كو زاڵبوونا نڤشى بۆ دیاركرنا نڤشێ ڕێزمانییا گرێیا ناڤییا ساده‌ رۆله‌كێ مه‌زن و كاریگه‌ر دگێڕیت، چونكى د هه‌ر دۆخه‌كێ ڕێزمانیدا نڤشێ ڕێزمانییا دیاركرى ب گشتى و د هنده‌ك بارێن كێمدا نڤشێ ڕێزمانییا دیاركه‌رى ژى تایبه‌تمه‌ندییا نڤشییا گرێییا ناڤییا ساده‌ دده‌نه‌ دیاركرن و گرێ لدویڤ ئه‌وان پێكهێنه‌ران دهێته‌ ب نڤشكرن، ب واتایه‌كا دى نڤشێ ڕێزمانییا دیاركرى و دیاركه‌رى چ بیت، گرێییا ناڤى هه‌مان نڤشێ ڕێزمانێ وه‌ردگریت، نه‌خاسمه‌ گرێیا ناڤییا ساده‌یا مه‌نكرى، ئه‌و دۆخێن ڕێزمانى بۆ ده‌ستنیشانكرنا نڤشێ گرێییا ناڤییا ساده‌ هاتینه‌ وه‌رگرتن بریتینه‌ ژ دۆخێ (خستنه‌سه‌ر، تیان، ئاماژێ، گازیكرن) ێ، بێگومان جیاوازییا دۆخى ژى بوویه‌ ئه‌گه‌رێ جیاوازییا نواندنا نڤشێ ڕێزمانییا گرێیا ناڤییا ساده‌، چونكى د هه‌ر ئێك ژ ئه‌وان دۆخاندا ژلایێ فۆڕم و تایبه‌تمه‌ندییانڤه‌ نیشانه‌یێن تایبه‌ت ب نڤشى دهێنه‌ بكارهینان.

Downloads

Download data is not yet available.

References

ئێك: كتێب:
دزه‌یی، عه‌بدولواحید موشیر(2012)، وشه‌سازى زمانى كوردى، چ2، هه‌ولێر.
عه‌بدولڕه‌حمان، ئاسۆ(2014)، ڕۆنانى ڕسته‌ له‌ شێوه‌زارى فه‌یلیدا، چ1، چاپخانه‌ى موكریانى، هه‌ولێر.
فتاح، محمد معروف(2010)، لێكۆڵینه‌وه‌ زمانه‌وانییه‌كان، چ1، چاپخانه‌ى ڕۆژهه‌ڵات، ده‌زگاى توێژینه‌وه‌ و بڵاوكردنه‌وه‌ى موكریانى، هه‌ولێر.
فه‌رهادى، ساجیده‌ عه‌بدوڵڵا(2013)، هه‌ندێ لایه‌نى رٍسته‌سازى زمانى كوردى، چاپخانه‌ى حاجى هاشم، هه‌ولێر.
قادر، سه‌باح ڕه‌شید(2009)، هه‌ندێ لایه‌نى ڕێزمانى ده‌سه‌ڵات و به‌ستنه‌وه‌(GB) له‌ زمانى كوردیدا، چاپخانه‌ى حاجى هاشم، هه‌ولێر.
دوو: نامه‌یێن زانكۆیی:
حسه‌ین، ئازاد ئه‌حمه‌د(2008)، سینتاكسى كردارى لێكدراو له‌ شێوه‌زارى هه‌ورامیدا، نامه‌ى دكتۆرا، كۆلێژى زمان، زانكۆى سلێمانى.
حسه‌ین، شیلان عومه‌ر(2011)، په‌یوه‌ندیى سینتاكس و سیمانتیك له‌ ڕێزمانى كوردیدا، نامه‌ى دكتۆرا، كۆلێژى زمان، زانكۆى سلێمانى.
عه‌بدولڕه‌حمان، ڤیان به‌كر(2015)، پاڕسته‌ له‌ كوردیی ناوه‌ڕاستدا، نامه‌ى ماسته‌ر، كۆلێژى په‌روه‌رده‌، زانكۆى سه‌لاحه‌دیین، هه‌ولێر.
محه‌مه‌د، حاته‌م ولیا(2006)، په‌یوه‌ندییه‌ ڕۆنانییه‌كانى نواندنه‌ سینتاكسییه‌كان، نامه‌ى دكتۆرا، زانكۆى سه‌لاحه‌ددین، هه‌ولێر.
محه‌مه‌د، فه‌ره‌یدوون عه‌بدول(1998)، چه‌ند لایه‌نێكى ڕسته‌سازى زارى هه‌ورامى، نامه‌دكتۆرا، كۆلێجى ئاداب، زانكۆى سه‌لاحه‌ددین، هه‌ولێر,
سێ: گۆڤار:
ئه‌حمه‌د، بائیز عومه‌ر(2008)، گرێ د دیالێكتا سه‌رى یا زمانێ كوردیدا((گۆڤه‌را بادینى))، گۆڤارا زانكۆیا دهۆك، ژماره‌(1)، په‌ربه‌ندا(11).
اسلام، نرمین على و صالح، هدى أسماعیل(2022)، ڕۆنانا گرێیێن لێكسیكى ل دویڤ تیۆرا x- bar، گۆڤارا زانكۆیا دهۆك، ژ(1)، په‌ربه‌ندا(25).
تۆفیق، قه‌یس كاكل(2014)، سێكسیزم له‌ زمانى كوردیدا، گۆڤارى توێژه‌ر، ژ(؟)، زانكۆى سۆران.
على، ڤیان ابراهیم و امین، شلێر نایف و سلیمان، محمد صالح عبدالله(2021)، خستنه‌پال د گۆڤه‌را به‌هدینیدا، گۆڤارا زانكۆیا دهۆك، ژماره‌(1)، په‌ربه‌ند(24).
كمال، دیار على و عبدالحمید، نجاه‌ عبدالله(2022)، دۆخ له‌ دیالێكته‌كانى زمانى كوردى – باشورى كوردستان به‌نمونه‌، گۆڤارى زانكۆ بۆ زانسته‌ مرۆڤایه‌تییه‌كان، زانكۆیا سه‌لاحه‌ددین، ژماره‌(1)، به‌رگێ (26).
مه‌عرووف، عه‌بدولجه‌بار مسته‌فا(2018)، نیشانه‌كردنى سینتاكسییانه‌ و توخمییانه‌ له‌ زمانى كوردییدا، گۆڤارى زانكۆ بۆ زانسته‌ مرۆڤایه‌تییه‌كان، ژماره‌(6)، به‌رگ(22)، زانكۆیا سه‌لاحه‌ددین.
Published
2023-12-24
How to Cite
OMER, O. A., KHALEEL, K. I., & DHAHER, K. T. (2023). زاڵبوونا نڤشى لسه‌ر پێكهێنه‌رێن گرێیا ناڤییا ساده‌یا مه‌زنكرى دگۆڤه‌را هه‌ورامیدا. Journal of Duhok University, 26(2), 1550-1563. https://doi.org/10.26682/hjuod.2023.26.2.89
Section
Humanities and Social Sciences