بیره‌وه‌رییه‌كانی نووری شاوه‌یس "هه‌ڵسه‌نگاندن و ڕاستكردنه‌وه"
Keywords:
بیرەوەری، نووری شاوەیس، هەڵسەنگاندن، ڕاستكردنەوە پێشه‌كی
Abstract
لە چوارچێوەی هەوڵێك بۆ خوێندنەوەی مێژووی كورد لە نێوان شێواندن و ڕاستكردنەوەیدا، بیرەوەرییەكانی نووری شاوەیس، وەك بیرەوەری كارەكتەرێكی بەشداربووی نێو بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی گەلی كورد لەم توێژینەوەیەدا لای لێكراتەوە. توێژەر لە توێژینەوەكەیدا هەم گرنگی و بایەخی بیرەوەرییەكانی نووری شاوەیسی خستۆتە ڕوو و هەڵسەنگاندنی بۆ كردوون، هەمیش هەڵە و خەوشەكانی نێو بیرەوەرییەكانی دەستنیشان كردوون، دواجاریش بە پشتبەستن بە زانیاری نێو سەرچاوەكان هەڵەكانی ڕاستیكردونەتەوە.
Downloads
Download data is not yet available.
References
یه‌كه‌م: بڵاوكراوه‌كان
أ. به زمانی كوردی
پرۆگرامی پارتی دیموكراتی كوردی عێراق، كۆنگره‌ی یه‌كه‌م، 1946.
پیره‌وی ناوه‌وه‌ی پارتی دیموكراتی كوردستان – عیراق، شوباتی 1953.
ب. به زمانی عه‌ره‌بی
محاضر مجلس النواب (10 نیسان 1941)، الدورة الانتخابیة التاسعة، الاجتماع الاعتیادي لسنة 1941، الجلسة المشتركة.
دووه‌م: یادداشت/
أ. به زمانی كوردی
حه‌وێزی، عه‌قید به‌كر عه‌بدولكه‌ریم، (2001)، گه‌شتێك به كۆماری مه‌هاباددا، چاپی دووه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده.
ده‌رگه‌ڵه‌یی، زرار سلێمان به‌گی، (2002)، بیره‌وه‌ریه‌كانم له ساڵانی 1943- 1977 دا، سلێمانی، چاپخانه‌ی ڕه‌هه‌ند).
شه‌مزینی، سه‌ید عه‌زیز، (2011)، بیره‌وه‌رییه‌كانی سه‌ید عه‌زیزی شه‌مزینی (زینده‌گی من)، ئاماده‌كردن و ساغكردنه‌وه‌ی: محه‌مه‌د حه‌مه باقی، سلێمانی، چاپخانه‌ی شڤان.
شێخ سه‌لام، ناهیده‌ی، (1999)، ئه‌وه‌ی له بیرمه، ئاماده‌كردنی: چیمه‌ن ساڵح، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی ڕۆشنبیری.
مه‌حوی، مه‌لا ئه‌سعه‌دی (خانه‌قا)، یادداشته‌كانی مه‌لا ئه‌سعه‌دی مه‌حوی. (ده‌ستنووس لای دكتۆر عه‌بدولڵا ئاگرین پارێزراوه)
نه‌ریمان، مسته‌فا، (1994)، بیره‌وه‌رییه‌كانی ژیانم، به‌غداد.
ب. به زمانی عه‌ره‌بی
شاویس، نوری، (1985)، من مذكراتي، الطبعة الاولی، دون مكان طبع، من منشورات حزب الشعب الیدمقراطي الكردستاني.
الحیدري، صالح، (2004)، مختارات من مذكرات صالح الحیدري، السلیمانی، مطبعة شڤان.
من اوراق المناضل حمزة عبدالله، تقدیم وتعلیق: محمد ملا كریم،"مخطوطة توجد نسخة بحوزة الباحث".
سێیه‌م: دیمانه و پێوەندی تەلەفۆنی
دیمانه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ هه‌مزه عه‌بدولڵا، ئاماده‌كردنی: سه‌دیق ساڵح و عه‌بدولره‌قیب یوسف، سلێمانی، تشرینی یه‌كه‌می 1998.
دیمانه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ په‌یمان سه‌عید فه‌هیم، ئاماده‌كردنی: فوئاد ڕه‌وه‌ند، هه‌ولێر 28ی نیسانی 2014.
پێوه‌ندی ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ فوئاد عه‌بدولڕه‌حمان عومه‌ر، 2ی نیسانی 2020.
چواره‌م: كتێب
أ. به زمانی كوردی
ئه‌حمه‌د، هیمداد حوسێن، نه‌وزاد عه‌لی، (2019)، كوردستان ڕۆژنامه‌یه‌كی سیاسی ڕۆژانه‌یه، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی چاپخانه‌ی پیره‌مێرد.
ئه‌مین، نه‌وشیروان مسته‌فا، (2013)، به‌ده‌م ڕێگاوه گولچنین، قوتابخانه‌ی ڕۆژنامه‌وانی كوردی و سه‌رده‌می قه‌ڵه‌م و موراجه‌عات، كتێبی دووه‌م، به‌رگی دووه‌م، لوبنان.
ئیدمۆنس، سیسیل جۆن، (2004)، كورد تورك عه‌ره‌ب، وه‌رگێڕانی: حامد گه‌وهه‌ری، چاپی دووه‌م، هه‌ولێر.
بارزانی، مه‌سعود، (2012)، بارزانی و بزووتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد 1931- 1958، به‌رگی یه‌كه‌م، بێ شوێنی چاپ.
باوه‌ر، ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د ناسر، (2010)، دۆزی كورد له په‌یوه‌ندییه‌كانی عێراق و ئێراندا 1937- 1947، سلێمانی، سه‌نته‌ری لێكۆلینه‌وه‌ی ستراتیجیی كوردستان.
به‌هرۆز، سمكۆ، (2006)، مێژووی ئه‌و كۆمه‌ڵه و ڕێكخراو و حیزبانه‌ی له ناوچه‌ی كه‌ركوك سه‌ریان هه‌ڵداوه، كه‌ركووك.
تریب، تشارلز، (2010)، چه‌ند لاپه‌ڕه‌یه‌ك له مێژووی عێراق، لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كه‌ی به‌ڵگه‌نامه‌ییه له مێژووی عێراقی نوێ له وه‌تای دروستبوونی ده‌وڵه‌تی نوێ تا ناوه‌ڕاسته‌كانی 2002، وه‌رگێڕانی: مه‌حه‌مه‌د حوسێن و عه‌بدولقادر كه‌لهور، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
حه‌مه‌دئه‌مین، ئه‌حمه‌د، (2008)، دۆزی كورد له چه‌ند باسێكی مێژوویدا، چاپی یه‌كه‌م، دهۆك، چاپخانه‌ی خانی.
حه‌مه‌دئه‌مین، ئه‌حمه‌د، (2010)، چه‌ند لاپه‌ڕه‌یه‌ك له مێژووی نوێ و هاوچه‌رخی عێراق، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
حه‌مه‌دئه‌مین، ئه‌حمه‌د، (2016)، ڕه‌وتی چه‌پ له باشووری كوردستان كۆمه‌ڵه‌ی ڕه‌نجده‌رانی كوردستان وه‌ك نموونه، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
حه‌مه‌دئه‌مین، ئه‌حمه‌د، (2017)، پارتی دیموكراتی كورد - عێراق به‌ره‌ی پێشكه‌وتوو 1951- 1956، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
خۆشناو، شوان محه‌مه‌دئه‌مین ته‌ها، (2012)، هه‌ولێر له نێوان ساڵانی 1958 – 1963 لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كه له بارودۆخی سیاسی، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه ڕۆژهه‌ڵات.
ڕه‌شید، توانا، (2012)، سلێمانی له نێوان ساڵانی 1945 – 1958 لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له بارودۆخی سیاسیی و ڕۆشنبیری، چاپی یه‌كه‌م، هه‌وڵیر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
ڕه‌شید، سه‌ڵاح، (2017)، مام جه‌لال، دیداری ته‌مه‌ن له لاوێتیه‌وه بۆ كۆشكی كۆماری، به‌رگی یه‌كه‌م، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی، چایخانه‌ی كارو.
شاره‌زا، كه‌ریم، (2014)، خه‌باتگێری كوردایه‌تی و به‌رخۆدان نووری شاوه‌یس 1922- 1983. (وه‌گیراوه له: قامووسی ناوه نه‌مره‌كان، به‌رگی یه‌كه‌م، ئاماده‌كردن و سه‌رپه‌رشتی: مومتاز حه‌یده‌ری و هێرش سنجاوی و كاروان قاسم، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، 2014.
شوانی، ئاكۆ عه‌بدولكه‌ریم، (2008)، شاری سلێمانی 1932-1945 لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی مێژوویی – سیاسییه، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی، چاپخانه‌ی تیشك.
فاتیح، محه‌مه‌د (2012)، حزب و ڕێكخراوه سیاسیه عێراقییه‌كان 1910-2010، ئه‌كادیمیا هۆشیاری و پێگه‌یاندنی كادیران، سلێمانی.
فه‌رد، عیرفان قانعی (2013)، دوای شه‌ست ساڵ ژیان و بیره‌وه‌رییه‌كانی جه‌لال تاڵه‌بانی، به‌رگی یه‌كه‌م، بیروت.
قادر، مه‌هدی محه‌مه‌د، (2013)، هه‌ولێر له ساڵانی 1926 – 1939، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی حاجی هاشم).
كۆچیرا، كریس كۆچێرا، (2003)، كوردستان له سه‌ده‌ی نۆزده و بیست دا، وه‌گێڕانی: حه‌مه كه‌ریم عارف، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی، چاپخانه و ئۆفسێتی شڤان.
گۆمه‌تاڵی، بورهان حاتم، (2012)، ساڵح حه‌یده‌ری ڕۆڵی سیاسی و ڕووناكبیریی 1922- 2001، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
هاوار، م.ر، (1990)، شێخ ومه‌حمودی قاره‌مان و ده‌وڵه‌تی خوارووی كوردستان، به‌رگی یه‌كه‌م، له‌نده‌ن.
هاوار، محه‌مه‌د ره‌سوڵ، (2007)، كورد و باكووری كوردستان له سه‌ره‌تای مێژووه‌وه هه‌تا شه‌ڕی دووه‌می جیهان، به‌رگی سێیه‌م، چاپی دووه‌م، سلێمانی، چاپخانه‌ی كارۆ.
هه‌وراز، ب، (1993)، كورته لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له‌مه‌ڕ دامه‌زراندن و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه حزبی شۆڕش و ڕزگاری له كوردستانی باشوور، (بێ شوێنی چاپ).
ب. به زمانی عه‌ره‌بی
البارزانی، عزیز حسن، (2002)، الحركة القومیة الكردیة التحرریة في كردستان العراق 1939 – 1945، دهۆك، دار سپیریز للطباعة والنشر.
الحسني، عبدالرزاق الحسني، (دون سنة الطبع)، تاریخ الوزارات العراقیة، الجزء الرابع والخامس، الطبعة الخامسة، دار الحیاة.
حمدي، ولید، (1991)، الكرد وكردستان في الوثائق الربریطانیة دراسة تاریخیة وثائیقیة، لندن.
الخیرو، خالد صبحي احمد، (1983)، السیاسة الخارجیة العراقیة بین 1945- 1953، بغداد.
الدباغ، فیصل، (1997)، اضواء علی كتاب الجمعیات والمنظمات والاحزاب الكوردیة في نصف قرن 1908- 1958 "دراسة نقدیة"، الطبعة الاولی، اربیل.
شریف، عبدالستار طاهر، (1989)، الجمعیات والمنظمات والاحزاب الكردیة في نصف قرن 1908 – 1958، الطبعة الاولی، بغداد.
صابر، سروه اسعد، (2006)، كوردستان الجنوبیة 1926 – 1939 دراسة تأریخیة – سیاسیة، الطبعة الاولی، السلیمانیة، من منشورات سرده‌م للطباعة والنشر.
صابر، شاخوان عبدالله، (2007)، رفیق حیلمی دراسة تأریخیة في نشاطه السیاسي والثقافي، السلیمانیة، مطبعة شڤان.
الطالباني، مكرم،(2002)، حزب هیوا، السلمانیة، مطبعة خاك.
كریم، حبيب محمد، (1998)، تأريخ الحزب الديمقراطي الكوردستاني- العراق( في محطات رئيسية)1946-1993، الطبعة الاولى، دهۆك، مطبعة خه‌بات.
المزوري، هلبین محمدامین،(2008)، حزب هیوا (الامل) 1939 – 1946 دراسة تاریخیة – سیاسیة، (اربیل مطبعة حاجي هاشم).
ج. به زمانی فارسی
تفرشیان، ابو الحسن، (1367ه.ش)، قیام افسران خراسان، (تهران، چاپ رشیده).
پێنجه‌م: نامه و تێزه زانكۆییه‌كان
عه‌بدوڕڕه‌حمان، دڵشاد مه‌حموود، (2006)، كه‌ركووك، لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی مێژوویی ده‌رباره‌ی ڕۆڵی فیكری و سیاسی 1932- 1958، نامه‌ی ماسته‌ر بڵاونه‌كراوه، هه‌ولێر، زانكۆی سه‌لاحه‌دین، كۆلێژی ئاداب.
شه‌شه‌م: گۆڤار و لێكۆڵینه‌وه
باوه‌ر، احمد، (2000)، پارتی هیوا له دروستبوونیه‌وه له شاری كه‌ركوك تا هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی له كۆنفرانسی كه‌لار 1937-1945، گۆڤاری كه‌ركوك، ژماره (1)، ساڵی دووه‌م، سلێمانی.
حیسامی، كه‌ریمی، (1984)، ڕوونكردنه‌وه‌یه‌كی مێژوویی، گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (6).
زه‌ند، كه‌ریم، (1999)، له ژیانی وه‌زیفیمدا یه‌ك ڕۆژ مۆڵه‌تم وه‌رنه‌گرتووه، گۆڤاری گه‌لاوێژی نوێ، ژماره (15)، ساڵی دووه‌م، (سلێمانی).
شاوه‌یس، دلێر ئیسماعیل حه‌ققی، (1998)، یادی مامۆستای به‌هه‌شتی (ئیسماعیل حه‌ققی شاوه‌یس)ی نووسه‌ر و نیشتمانپه‌روه‌ر، گۆڤاری ڕامان، ژماره (23)، ساڵی دووه‌م، هه‌ولێر.
قازی، ڕه‌حیمی، (1986)، چه‌ند تێ بینییه‌ك له‌سه‌ر بیره‌وه‌رییه‌كانی نووری شاوه‌یس، گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (11).
كۆنگره‌ی پێنجه‌می پارتی دیموكراتی كوردستان(1960)، گۆڤاری رۆژی نوێ، ژماره 3، ساڵی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی كامه‌ران.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (2)، شوباتی 1983.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (3)، ته‌مموزی 1983.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (4)، كانوونی یه‌كه‌می 1983.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (5)، نیسانی 1984.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (6)، ئابی 1984،.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (7)، كانوونی یه‌كه‌می 1984.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (9)، ته‌مموزی 1985.
ئه‌حمه‌د، ئیبراهیم (بێ ساڵی چاپ)، له بیره‌وه‌رییه‌كانم دامه‌زراندنی لقی كۆمه‌ڵه‌ی ژ.ك، گۆڤاری گزنگ، ژماره (13)، له‌نده‌ن.
حه‌فته‌م: ڕۆژنامه‌كان
أ- به زمانی كوردی
ڕۆژنامه‌ی ژیان، (12ی نیسانی 1926)، ژماره (12)، سلێمانی.
ڕۆژنامه‌ی ژیان، (1ی نیسانی 1926)، ژماره(11)، سلێمانی.
ڕۆژنامه‌ی هاوكاری، (4/3/1970)، ژماره (11)، به‌غدا.
ب- به زمانی عه‌ره‌بی
جریدة الشعب، العدد 4، نیسان 1983.
جریدة گه‌ل، العدد 14، اذار1985.
أ. به زمانی كوردی
پرۆگرامی پارتی دیموكراتی كوردی عێراق، كۆنگره‌ی یه‌كه‌م، 1946.
پیره‌وی ناوه‌وه‌ی پارتی دیموكراتی كوردستان – عیراق، شوباتی 1953.
ب. به زمانی عه‌ره‌بی
محاضر مجلس النواب (10 نیسان 1941)، الدورة الانتخابیة التاسعة، الاجتماع الاعتیادي لسنة 1941، الجلسة المشتركة.
دووه‌م: یادداشت/
أ. به زمانی كوردی
حه‌وێزی، عه‌قید به‌كر عه‌بدولكه‌ریم، (2001)، گه‌شتێك به كۆماری مه‌هاباددا، چاپی دووه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده.
ده‌رگه‌ڵه‌یی، زرار سلێمان به‌گی، (2002)، بیره‌وه‌ریه‌كانم له ساڵانی 1943- 1977 دا، سلێمانی، چاپخانه‌ی ڕه‌هه‌ند).
شه‌مزینی، سه‌ید عه‌زیز، (2011)، بیره‌وه‌رییه‌كانی سه‌ید عه‌زیزی شه‌مزینی (زینده‌گی من)، ئاماده‌كردن و ساغكردنه‌وه‌ی: محه‌مه‌د حه‌مه باقی، سلێمانی، چاپخانه‌ی شڤان.
شێخ سه‌لام، ناهیده‌ی، (1999)، ئه‌وه‌ی له بیرمه، ئاماده‌كردنی: چیمه‌ن ساڵح، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی ڕۆشنبیری.
مه‌حوی، مه‌لا ئه‌سعه‌دی (خانه‌قا)، یادداشته‌كانی مه‌لا ئه‌سعه‌دی مه‌حوی. (ده‌ستنووس لای دكتۆر عه‌بدولڵا ئاگرین پارێزراوه)
نه‌ریمان، مسته‌فا، (1994)، بیره‌وه‌رییه‌كانی ژیانم، به‌غداد.
ب. به زمانی عه‌ره‌بی
شاویس، نوری، (1985)، من مذكراتي، الطبعة الاولی، دون مكان طبع، من منشورات حزب الشعب الیدمقراطي الكردستاني.
الحیدري، صالح، (2004)، مختارات من مذكرات صالح الحیدري، السلیمانی، مطبعة شڤان.
من اوراق المناضل حمزة عبدالله، تقدیم وتعلیق: محمد ملا كریم،"مخطوطة توجد نسخة بحوزة الباحث".
سێیه‌م: دیمانه و پێوەندی تەلەفۆنی
دیمانه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ هه‌مزه عه‌بدولڵا، ئاماده‌كردنی: سه‌دیق ساڵح و عه‌بدولره‌قیب یوسف، سلێمانی، تشرینی یه‌كه‌می 1998.
دیمانه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ په‌یمان سه‌عید فه‌هیم، ئاماده‌كردنی: فوئاد ڕه‌وه‌ند، هه‌ولێر 28ی نیسانی 2014.
پێوه‌ندی ته‌له‌فۆنی له‌گه‌ڵ فوئاد عه‌بدولڕه‌حمان عومه‌ر، 2ی نیسانی 2020.
چواره‌م: كتێب
أ. به زمانی كوردی
ئه‌حمه‌د، هیمداد حوسێن، نه‌وزاد عه‌لی، (2019)، كوردستان ڕۆژنامه‌یه‌كی سیاسی ڕۆژانه‌یه، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی چاپخانه‌ی پیره‌مێرد.
ئه‌مین، نه‌وشیروان مسته‌فا، (2013)، به‌ده‌م ڕێگاوه گولچنین، قوتابخانه‌ی ڕۆژنامه‌وانی كوردی و سه‌رده‌می قه‌ڵه‌م و موراجه‌عات، كتێبی دووه‌م، به‌رگی دووه‌م، لوبنان.
ئیدمۆنس، سیسیل جۆن، (2004)، كورد تورك عه‌ره‌ب، وه‌رگێڕانی: حامد گه‌وهه‌ری، چاپی دووه‌م، هه‌ولێر.
بارزانی، مه‌سعود، (2012)، بارزانی و بزووتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورد 1931- 1958، به‌رگی یه‌كه‌م، بێ شوێنی چاپ.
باوه‌ر، ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د ناسر، (2010)، دۆزی كورد له په‌یوه‌ندییه‌كانی عێراق و ئێراندا 1937- 1947، سلێمانی، سه‌نته‌ری لێكۆلینه‌وه‌ی ستراتیجیی كوردستان.
به‌هرۆز، سمكۆ، (2006)، مێژووی ئه‌و كۆمه‌ڵه و ڕێكخراو و حیزبانه‌ی له ناوچه‌ی كه‌ركوك سه‌ریان هه‌ڵداوه، كه‌ركووك.
تریب، تشارلز، (2010)، چه‌ند لاپه‌ڕه‌یه‌ك له مێژووی عێراق، لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كه‌ی به‌ڵگه‌نامه‌ییه له مێژووی عێراقی نوێ له وه‌تای دروستبوونی ده‌وڵه‌تی نوێ تا ناوه‌ڕاسته‌كانی 2002، وه‌رگێڕانی: مه‌حه‌مه‌د حوسێن و عه‌بدولقادر كه‌لهور، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
حه‌مه‌دئه‌مین، ئه‌حمه‌د، (2008)، دۆزی كورد له چه‌ند باسێكی مێژوویدا، چاپی یه‌كه‌م، دهۆك، چاپخانه‌ی خانی.
حه‌مه‌دئه‌مین، ئه‌حمه‌د، (2010)، چه‌ند لاپه‌ڕه‌یه‌ك له مێژووی نوێ و هاوچه‌رخی عێراق، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
حه‌مه‌دئه‌مین، ئه‌حمه‌د، (2016)، ڕه‌وتی چه‌پ له باشووری كوردستان كۆمه‌ڵه‌ی ڕه‌نجده‌رانی كوردستان وه‌ك نموونه، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
حه‌مه‌دئه‌مین، ئه‌حمه‌د، (2017)، پارتی دیموكراتی كورد - عێراق به‌ره‌ی پێشكه‌وتوو 1951- 1956، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
خۆشناو، شوان محه‌مه‌دئه‌مین ته‌ها، (2012)، هه‌ولێر له نێوان ساڵانی 1958 – 1963 لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كه له بارودۆخی سیاسی، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه ڕۆژهه‌ڵات.
ڕه‌شید، توانا، (2012)، سلێمانی له نێوان ساڵانی 1945 – 1958 لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له بارودۆخی سیاسیی و ڕۆشنبیری، چاپی یه‌كه‌م، هه‌وڵیر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
ڕه‌شید، سه‌ڵاح، (2017)، مام جه‌لال، دیداری ته‌مه‌ن له لاوێتیه‌وه بۆ كۆشكی كۆماری، به‌رگی یه‌كه‌م، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی، چایخانه‌ی كارو.
شاره‌زا، كه‌ریم، (2014)، خه‌باتگێری كوردایه‌تی و به‌رخۆدان نووری شاوه‌یس 1922- 1983. (وه‌گیراوه له: قامووسی ناوه نه‌مره‌كان، به‌رگی یه‌كه‌م، ئاماده‌كردن و سه‌رپه‌رشتی: مومتاز حه‌یده‌ری و هێرش سنجاوی و كاروان قاسم، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، 2014.
شوانی، ئاكۆ عه‌بدولكه‌ریم، (2008)، شاری سلێمانی 1932-1945 لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی مێژوویی – سیاسییه، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی، چاپخانه‌ی تیشك.
فاتیح، محه‌مه‌د (2012)، حزب و ڕێكخراوه سیاسیه عێراقییه‌كان 1910-2010، ئه‌كادیمیا هۆشیاری و پێگه‌یاندنی كادیران، سلێمانی.
فه‌رد، عیرفان قانعی (2013)، دوای شه‌ست ساڵ ژیان و بیره‌وه‌رییه‌كانی جه‌لال تاڵه‌بانی، به‌رگی یه‌كه‌م، بیروت.
قادر، مه‌هدی محه‌مه‌د، (2013)، هه‌ولێر له ساڵانی 1926 – 1939، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی حاجی هاشم).
كۆچیرا، كریس كۆچێرا، (2003)، كوردستان له سه‌ده‌ی نۆزده و بیست دا، وه‌گێڕانی: حه‌مه كه‌ریم عارف، چاپی یه‌كه‌م، سلێمانی، چاپخانه و ئۆفسێتی شڤان.
گۆمه‌تاڵی، بورهان حاتم، (2012)، ساڵح حه‌یده‌ری ڕۆڵی سیاسی و ڕووناكبیریی 1922- 2001، چاپی یه‌كه‌م، هه‌ولێر، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات.
هاوار، م.ر، (1990)، شێخ ومه‌حمودی قاره‌مان و ده‌وڵه‌تی خوارووی كوردستان، به‌رگی یه‌كه‌م، له‌نده‌ن.
هاوار، محه‌مه‌د ره‌سوڵ، (2007)، كورد و باكووری كوردستان له سه‌ره‌تای مێژووه‌وه هه‌تا شه‌ڕی دووه‌می جیهان، به‌رگی سێیه‌م، چاپی دووه‌م، سلێمانی، چاپخانه‌ی كارۆ.
هه‌وراز، ب، (1993)، كورته لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له‌مه‌ڕ دامه‌زراندن و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه حزبی شۆڕش و ڕزگاری له كوردستانی باشوور، (بێ شوێنی چاپ).
ب. به زمانی عه‌ره‌بی
البارزانی، عزیز حسن، (2002)، الحركة القومیة الكردیة التحرریة في كردستان العراق 1939 – 1945، دهۆك، دار سپیریز للطباعة والنشر.
الحسني، عبدالرزاق الحسني، (دون سنة الطبع)، تاریخ الوزارات العراقیة، الجزء الرابع والخامس، الطبعة الخامسة، دار الحیاة.
حمدي، ولید، (1991)، الكرد وكردستان في الوثائق الربریطانیة دراسة تاریخیة وثائیقیة، لندن.
الخیرو، خالد صبحي احمد، (1983)، السیاسة الخارجیة العراقیة بین 1945- 1953، بغداد.
الدباغ، فیصل، (1997)، اضواء علی كتاب الجمعیات والمنظمات والاحزاب الكوردیة في نصف قرن 1908- 1958 "دراسة نقدیة"، الطبعة الاولی، اربیل.
شریف، عبدالستار طاهر، (1989)، الجمعیات والمنظمات والاحزاب الكردیة في نصف قرن 1908 – 1958، الطبعة الاولی، بغداد.
صابر، سروه اسعد، (2006)، كوردستان الجنوبیة 1926 – 1939 دراسة تأریخیة – سیاسیة، الطبعة الاولی، السلیمانیة، من منشورات سرده‌م للطباعة والنشر.
صابر، شاخوان عبدالله، (2007)، رفیق حیلمی دراسة تأریخیة في نشاطه السیاسي والثقافي، السلیمانیة، مطبعة شڤان.
الطالباني، مكرم،(2002)، حزب هیوا، السلمانیة، مطبعة خاك.
كریم، حبيب محمد، (1998)، تأريخ الحزب الديمقراطي الكوردستاني- العراق( في محطات رئيسية)1946-1993، الطبعة الاولى، دهۆك، مطبعة خه‌بات.
المزوري، هلبین محمدامین،(2008)، حزب هیوا (الامل) 1939 – 1946 دراسة تاریخیة – سیاسیة، (اربیل مطبعة حاجي هاشم).
ج. به زمانی فارسی
تفرشیان، ابو الحسن، (1367ه.ش)، قیام افسران خراسان، (تهران، چاپ رشیده).
پێنجه‌م: نامه و تێزه زانكۆییه‌كان
عه‌بدوڕڕه‌حمان، دڵشاد مه‌حموود، (2006)، كه‌ركووك، لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی مێژوویی ده‌رباره‌ی ڕۆڵی فیكری و سیاسی 1932- 1958، نامه‌ی ماسته‌ر بڵاونه‌كراوه، هه‌ولێر، زانكۆی سه‌لاحه‌دین، كۆلێژی ئاداب.
شه‌شه‌م: گۆڤار و لێكۆڵینه‌وه
باوه‌ر، احمد، (2000)، پارتی هیوا له دروستبوونیه‌وه له شاری كه‌ركوك تا هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی له كۆنفرانسی كه‌لار 1937-1945، گۆڤاری كه‌ركوك، ژماره (1)، ساڵی دووه‌م، سلێمانی.
حیسامی، كه‌ریمی، (1984)، ڕوونكردنه‌وه‌یه‌كی مێژوویی، گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (6).
زه‌ند، كه‌ریم، (1999)، له ژیانی وه‌زیفیمدا یه‌ك ڕۆژ مۆڵه‌تم وه‌رنه‌گرتووه، گۆڤاری گه‌لاوێژی نوێ، ژماره (15)، ساڵی دووه‌م، (سلێمانی).
شاوه‌یس، دلێر ئیسماعیل حه‌ققی، (1998)، یادی مامۆستای به‌هه‌شتی (ئیسماعیل حه‌ققی شاوه‌یس)ی نووسه‌ر و نیشتمانپه‌روه‌ر، گۆڤاری ڕامان، ژماره (23)، ساڵی دووه‌م، هه‌ولێر.
قازی، ڕه‌حیمی، (1986)، چه‌ند تێ بینییه‌ك له‌سه‌ر بیره‌وه‌رییه‌كانی نووری شاوه‌یس، گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (11).
كۆنگره‌ی پێنجه‌می پارتی دیموكراتی كوردستان(1960)، گۆڤاری رۆژی نوێ، ژماره 3، ساڵی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی كامه‌ران.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (2)، شوباتی 1983.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (3)، ته‌مموزی 1983.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (4)، كانوونی یه‌كه‌می 1983.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (5)، نیسانی 1984.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (6)، ئابی 1984،.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (7)، كانوونی یه‌كه‌می 1984.
گۆڤاری پێشه‌نگ، ژماره (9)، ته‌مموزی 1985.
ئه‌حمه‌د، ئیبراهیم (بێ ساڵی چاپ)، له بیره‌وه‌رییه‌كانم دامه‌زراندنی لقی كۆمه‌ڵه‌ی ژ.ك، گۆڤاری گزنگ، ژماره (13)، له‌نده‌ن.
حه‌فته‌م: ڕۆژنامه‌كان
أ- به زمانی كوردی
ڕۆژنامه‌ی ژیان، (12ی نیسانی 1926)، ژماره (12)، سلێمانی.
ڕۆژنامه‌ی ژیان، (1ی نیسانی 1926)، ژماره(11)، سلێمانی.
ڕۆژنامه‌ی هاوكاری، (4/3/1970)، ژماره (11)، به‌غدا.
ب- به زمانی عه‌ره‌بی
جریدة الشعب، العدد 4، نیسان 1983.
جریدة گه‌ل، العدد 14، اذار1985.
Published
2021-01-13
How to Cite
OMAR, A. H. (2021). بیره‌وه‌رییه‌كانی نووری شاوه‌یس "هه‌ڵسه‌نگاندن و ڕاستكردنه‌وه". Journal of Duhok University, 23(2), 410-431. https://doi.org/10.26682/hjuod.2020.23.2.21
Section
Humanities and Social Sciences
It is the policy of the Journal of Duhok University to own the copyright of the technical contributions. It publishes and facilitates the appropriate re-utilize of the published materials by others. Photocopying is permitted with credit and referring to the source for individuals use.
Copyright © 2017. All Rights Reserved.
